8. Aşağıdakı zikrləri demək;

لاَ إِلَـٰهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَ نَصَرَ عَبْدَهُ و أَعَزَّ جُنْدَهُ وَ غَلَبَ الأَحْزابَ وَحْدَهُ فَلَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِى وَ يُمِيتُ وَ هُوَ حَيٌّ لاَ يَمُوتُ بِيَدِهِ الخَيْرُ وَ هُوَ عَلىٰ كُلِّ شَيٍ قَدِيرٌ

Transkripsiya: “La ilahə illəllahu vəhdəhu, əncəzə vədəhu və nəsərə əbdəhu və əəzzə cundəhu və ğələbəl-əhzabə vəhdəhu fələhu-mulku və ləhul-həmdu yuhyi və yumitu və Huvə Həyyun la yəmutu biyədihil-xayru və Huvə əla külli şəy’in Qədir!”

Tərcümə: “Allahdan başqa ilah yoxdur, O təkdir! Öz vədini həyata keçirdi, Öz bəndəsinə kömək etdi, Öz ordusunu gücləndirdi, əhzaba (dəstələrə) təkbaşına qalib gəldi. Mülk və həmd Ona məxsusdur! Həyat verir və öldürür! O, hər şeyə Qadirdir!”

Yuxarıda qeyd edildiyi kimi kim namazın salamından sonra bu sözləri deyərsə, İslamı və onun ordusunu qüvvətləndirdiyinə görə Allah-Taalaya olan vacib şükrü əda etmiş olar.

9. Aşağıdakı duanı oxumaq;

 أَللَّهُمَّ اهْدِنِى مِنْ عِنْدِكَ وَ أَفِضْ عَلَىَّ مِنْ فَضْلِكَ وَ انْشُرْ عَلَىَّ مِنْ رَحْمَتِكَ وَ أَنْزِلْ عَلَىَّ مِنْ بَرَكَاتِكَ

Transkripsiya: “Əllahumməhdini min indikə və əfiz əleyyə min fəzlikə vənşur əleyyə min rəhmətikə və ənzil əleyyə min bərəkatikə!”

Tərcümə: “Ey Allahım, mənə Öz tərəfindən yol göstər, fəzilətindən üzərimə səp, rəhmətini üzərimə yay, üzərimə rəhmətini və bərəkətlərini endir!”

İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Qoca bir kişi Peyğəmbərə: “Axirət üçün nə edim?” – deyə sual verəndə Peyğəmbər (s) belə buyurdu: “Hər namazdan sonra bu duanı oxu:

أَللَّهُمَّ اهْدِنِى مِنْ عِنْدِكَ وَ أَفِضْ عَلَىَّ مِنْ فَضْلِكَ وَ انْشُرْ عَلَىَّ مِنْ رَحْمَتِكَ وَ أَنْزِلْ عَلَىَّ مِنْ بَرَكَاتِكَ

(“Ey Allahım, mənə Öz tərəfindən yol göstər, fəzilətindən üzərimə səp, rəhmətini üzərimə yay, üzərimə rəhmətini və bərəkətlərini endir!”) Sonra Peyğəmbər (s) buyurdu: “Kim bu duanı davamlı oxusa və qəsdən onu tərk etməsə, Allah onun üzünə səkkiz cənnət qapısı açar ki, hansı qapıdan istəsə, cənnətə daxil olar!”[1]

10. Aşağıdakı istiazəni oxumaq;

أَعُوذُ بِوَجْهِکَ الْکَرِيمِ وَ عِزَّتِکَ الَّتِی لاَ تُرَامُ وَ قُدْرَتِکَ الَّتِی لاَ يَمْتَنِعُ مِنْهَا شَیْ‌ءٌ مِنْ شَرِّ الدُّنْيَا وَ الآخِرَةِ وَ مِنْ شَرِّ الأَوْجَاعِ کُلِّهَا وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ الْعَلِیِّ الْعَظِيمِ

Transkripsiya: “Əuzu bivəchikəl-kərim və izzətikəlləti la turamu və qudrətikəlləti la yəmtəniu minha şəy’un min şərrid-dünya vəl-axirəti və min şərril-əvcai külliha və la hövlə və la qüvvətə illa billahil-Əliyyil-Əzim!”

Tərcümə: “Dünyanın və axirətin şərindən, bütün ağrı və sancıların şərindən Sənin kərim Vəchinə (Üzünə – Zatına), əyilməyən izzətinə və qarşısında heç bir şeyin dayana bilmədiyi qüdrətinə sığınıram! Allah verəndən savayı heç bir güc və qüvvət yoxdur!”

Hədisdə bildirilir ki, kim namazlardan sonra bu duanı oxuyarsa, Allah həmin şəxsə dünya və axirət xeyrini əta edər[2].

11. Aşağıdakı dua və istiazəni oxumaq;

 أَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مِنْ کُلِّ خَيْرٍ أَحَاطَ بِهِ عِلْمُکَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ کُلِّ شَرٍّ أَحَاطَ بِهِ عِلْمُکَ أَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ عَافِيَتَکَ فِی أُمُورِى کُلِّهَا وَ أُعُوذُ بِکَ مِنْ خِزْيِ الدُّنْيَا وَ عَذَابِ الآخِرَةِ

Transkripsiya: “Əllahummə inni əs’əlukə min külli-xayrin əhatə bihi ilmukə və əuzu bikə min külli-şərrin əhatə bihi ilmukə! Əllahummə inni əs’əlukə afiyətəkə fi ümuri külliha və əuzu bikə min xizyid-dünya və əzabil-axirəti!”

Tərcümə: “Allahım, elminin əhatə etdiyi hər bir xeyri Səndən istəyirəm və elminin əhatə etdiyi hər bir şərdən Sənə sığınıram! Allahım, bütün işlərimdə Sənin afiyətini (sağlamlıq və güc verməyini) istəyirəm, dünyanın rüsvayçılığından və axirətin əzabından Sənə sığınıram!”

İmam Baqir (ə) buyurmuşdur ki, bu, insanın vacib namazdan sonra oxuya biləcəyi ən kiçik duadır[3].

12. Aşağıdakı zikrləri demək; 

سُبْحَانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلهِ وَ لاَ إِلَـٰهَ إِلاَّ اللهُ وَ اللهُ أَکْبَرُ

Tərcümə: “Allah hər cür eyib və naqislikdən uzaqdır, bütün həmdlər Allaha məxsusdur, Allahdan başqa ilah yoxdur və Allah ən böyükdür!”

İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Peyğəmbər əshabəsinə buyurdu: “Sizdən kim namazdan sonra 30 dəfə سُبْحَانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلهِ وَ لاَ إِلَـٰهَ إِلاَّ اللهُ وَ اللهُ أَکْبَرُ (“Allah hər cür eyib və naqislikdən uzaqdır, bütün həmdlər Allaha məxsusdur, Allahdan başqa ilah yoxdur və Allah ən böyükdür!”) deyərsə, həmin sözlər dağıntını, suda batmağı, yanğını, quyuya düşməyi, yırtıcıların parçalamasını, pis ölümü və bəndəyə həmin gündə nazil olacaq bəlanı uzaqlaşdırar!”[4]

13. Adlarını çəkərək din və millət düşmənlərinə, zalımlara lənət oxumaq; bəşəri kamilliyin xeyirxah və yaxşı bəndələrinəsalam və salavat göndərmək tə’qibə daxil olduğu kimi, şirk və murdarlığın təzahürlərinə, küfr və zülm başçılarına, dövrümüzdəki zalım, qəsbkar və qatil sionistlərə, Amerika və Britaniyaya, digər istismarçı və hegemonluq edən qüvvələrə və zalımların tabeçiliyində olan qurum və təşkilatlara lənət oxumaq da tə’qibə daxildir. İmam Baqir (ə) buyurmuşdur: “Vacib namazı sona çatdırdıqda Əməvilərə lənət oxumamış yerindən hərəkət etmə!”[5]

Müaviyə ibn Əbisüfyan tərəfindən qurulan zalım Əməvi dövləti 89 il hökmranlıq etdikdən sonra başqa bir xanədan olan Abbasilər tərəfindən hakimiyyətdən salınaraq tarixə qovuşmuşdur. Bu gün artıq Əməvi səltənəti yoxdur. Onun yerini səltənət sisteminin dünyəviləşməsi nəticəsində ortaya çıxan digər zalım siyasi rejimlər tutmuşdur. Hədisdə qeyd olunan “Əməvilər” sözü ilə yalnız Əməvi sülaləsi yox, bütün zalım səltənətlər, dövlətlər, hökumətlər və rejimlər nəzərdə tutulur ki, namazdan sonra onların hamısına lənət oxunmalıdır.

İbadi və ilahi proqramları ilə yanaşı zalımlara, fitnə-fəsad törədənlərə və Tağuta nifrəti öz proqramlarına daxil edən, namazı, ibadətləri və həcc ziyarəti kafirlərə, müşriklərə və münafiqlərə nifrət bəyanatı ilə müşayiət olunan İslam dini necə də gözəldir! Buna görə də namazın tə’qiblərində Allahın düşmənləri və ilahi rəhbərlik xəttinin əleyhdarları üçün bir növ lənət hayqırtısı mütləq olmalıdır.

Abbasi xəlifəsi tərəfindən Mədinəyə hakim təyin olunan Davud ibn Əli İmam Sadiqin əshabəsi və dostu olan Müəlla ibn Xuneysi həbs edir. Həbsxanada Həzrət Sadiqin dostlarının adını ona bildirməsini tələb edir. Lakin Müəlla: “Əgər onlar ayağımın altında olsalar belə sənə xəbər vermərəm”, – deyərək bu işdən imtina edir. Buna görə də Davud ibn Əli ona işgəncə verir və onun boynunu vurdurub dar ağacından asdırır. İmam bundan çox narahat olur və ona belə deyir: “Mənim dostumu öldürən və malımı müsadirə edən şəxs üçün Allaha bəddua edəcəyəm”. Davud ibn Əli ona deyir: “Sən bədduan ilə məni qorxudursan?”

İmam həmin gecəni namaz qılmaqla məşğul olur və səhər vaxtı (gecənin sonuncu üçdə biri) yetişdikdə səcdə halında belə deyir: “Əllahummə inni əs’əlukə biquvvətikəl-qəviyyə və bicəlalikəş-şədidilləzi küllü-xəlqikə ləhu zəlil ən tusəlliyə əla Mühəmmədin və Əhli-Beytihi və ən tə’xuzəhu^[6] əs-saə əs-saə”^[7]. İmam başını səcdədən qaldırmamış Davud ibn Əlinin evindən insanı vəlvələyə salan bir qışqırtı səsi eşidilir. İmam başını səcdədən qaldırıb deyir: “Mən Allaha dua etdim və Allah onun üzərinə bir mələk göndərdi. Mələk onun başına ağır dəmir bir çəkiclə vurdu. Çəkicin zərbəsindən onun sidik kisəsi partladı və öldü”^[8].  

Ustadımız mərhum Ayətullah Mühəmmədbaqir Hikmət Niya’ da İmam Sadiqə tabe olaraq İslamın düşməni olan zalım və qəsbkar sionistlərə eynilə həmin cür nifrin edər, namazlardan və dərslərdən sonra onlara bu şəkildə lənət və qarğış etməyi başqalarına da tövsiyə edərdi. Ustad bildirərdi ki, canı və malı ilə sionistlərə və onların yerli əlaltıları və yardımçıları olan zalımlara qarşı mübarizə apara bilməyən şəxslər bu nifrin duasını oxumaqla onlara qarşı dua ilə mübarizə aparmalıdırlar, çünki Peyğəmbərimizin (s) buyurduğu kimi dua möminin silahıdır. Ustadımızın verdiyi istiqamətə əsasən nifrin duası aşağıdakı şəkildə oxunmalıdır:

أَللّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِقُوَّتِكَ الْقَوِيَّةِ وَ بِجَلاَلِكَ الشَّدِيدِ الَّذِى كُلُّ خَلْقِكَ لَهُ ذَلِيلٌ أَنْ تُصَلِّيَ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ أَنْ تَأْخُذَ الصَّهَايِنَةَ وَ الآمْرِيکَا وَ الْبِرِيطَانْيَا وَ الْحِلْفَ الأَطْلَسِيَّ وَ سَائِرَ الْقُوٰی الإِسْتِکْبَارِيَّةِ أَلسَّاعَة، أَلسَّاعَة      

Transkripsiya: “Əllahummə inni əsəlukə biquvvətikəl-qəviyyə və bicəlalikəş-şədidilləzi kullu xəlqikə ləhu zəlil ən tusəlliyə əla Mühəmmədin və Əhli-Beytihi və ən təəxuzəs-Səhayinə vəl-Əmrika vəl-Biritaniya vəl-Hilfəl-Ətləsi və sairəl-quvəl-istikbariyyə əs-saə, əs-saə!”

Tərcümə: “Ey Allahım, güclü qüvvətindən və qarşısında bütün məxluqatının zəlil olub alçaldığı calalından istəyirəm ki, Mühəmməd və onun Əhli-Beytinə salam və salavat göndərəsən və bu saat, məhz bu saat sionistləri, Amerikanı, Britaniyanı, Atlantika İttifaqını (NATO-nu) və digər istismarçı və hegemon qüvvələri cəzalandırasan!”

14. Şükür səcdəsi etmək. Hər bir vacib və müstəhəb namazdan sonra şükür səcdəsi etmək müstəhəbbi-müəkkəddir.

İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “(Hər namazdan sonra) şükür səcdəsi etmək hər bir müsəlmana vacibdir[9]. Namazını onunla tamamlamalı, Rəbbini onunla razı salmalı və mələkləri onun vasitəsilə özün barədə təəccübləndirməlisən. Bəndə namaz qılıb sonra şükür səcdəsi etdikdə Rəbb təbarəkə və taala bəndə ilə mələklər arasında olan hicabı (pərdəni) açar və onlara belə buyurar: “Ey Mənim mələklərim, Mənim bəndəmə baxın! Vacib etdiyim əməli yerinə yetirdi. Mənimlə bağladığı əhdi həyata keçirdi. Sonra ona verdiyim nemətə görə təşəkkür olaraq Mənə səcdə etdi. Ey Mənim mələklərim, Mənim yanımda onun mükafatı nədir?!” Mələklər deyərlər: “Ey bizim Rəbbimiz, onun mükafatı Sənin rəhmətindir!” Sonra Rəbb təbarəkə və taala onlara deyər: “Sonra onun mükafatı nədir?” Mələklər belə cavab verərlər: “Ey bizim Rəbbimiz, onun mükafatı Sənin Cənnətindir!” Rəbb-Taala deyər: “Sonra nədir?” Mələklər cavab verərlər: Ey bizim Rəbbimiz, onun mükafatı onun mühüm işlərinə Sənin kifayət etməyindir!” Rəbb-Taala deyər: “Sonra nədir?” Mələklərin demədiyi heç bir xeyirli şey qalmaz. Allah-Taala deyər: “Ey Mənim mələklərim, sonra nədir?” Mələklər belə cavab verərlər: “Ey bizim Rəbbimiz, biz başqa heç nə bilmirik!” Allah-Taala deyər: “O, Mənə təşəkkür etdiyi üçün Mən də ona təşəkkür edərəm, ona lütfüm və mehribanlığımla yaxınlaşaram və ona Öz rəhmətimi göstərərəm!”[10]

İmam Rza (ə) buyurmuşdur: “Vacib namazdan sonra Allaha şükür etmək üçün səcdə etmək bəndəni vacib namazı əda etməkdə müvəffəq etdiyinə görədir. Səcdədə üç dəfə “Şükran lillah! (“Şükür Allaha məxsusdur!”)”, – demək kifayət edər. İmamdan “Şükran lillah sözünün mənası nədir?” – deyə soruşulduğu zaman belə cavab verdi: “Məni Özünə xidmət etməkdə və vacib etdiyini yerinə yetirməkdə müvəffəq etdiyinə görə Allaha təşəkkür etmək üçün səcdə edirəm. Şükür artıma səbəb olar. Əgər namazda bir nöqsan olarsa, nafilələrlə yox, bu səcdə ilə tamamlanar”[11].

Şükür səcdəsi edərkən alını yalnız şükür niyyəti ilə yerə qoymaq kifayətdir. Şükür səcdəsində “Şükran lillah!” (“Şükür Allaha məxsusdur!”), yaxud “Şükran!” demək və o sözü yüz dəfə təkrar etmək müstəhəbdir. Üç dəfə demək, bəlkə, bir dəfə demək də müstəhəbdir[12].

Bir səcdə ilə kifayətlənmək icazəlidir. İki səcdə etmək, yəni yanaqları, yaxud gicgahları (əvvəl sağ tərəfi, sonra sol tərəfi) yerə sürtməklə (yəni tə’fir etməklə) səcdələri bir-birindən ayırmaq müstəhəb ehtiyatdır (əfzəldir)[13]. Səcdənin sayı başı yerdən qaldırmaq və başı yerə qoymaqla həqiqət tapır. İki səcdə arasında oturmaq lazım deyil.

Şükür səcdəsi edərkən yeddi səcdə üzvünü yerə qoymaq müstəhəb ehtiyatdır. Üzərinə səcdə edilən şeyin yeyilən bir qida məhsulu, yaxud geyim üçün istifadə edilən bir əşya olmamasının şərt olması qüvvətli bir görüşdür.

Şükür səcdəsi edərkən dirsəkləri yerə qoymaq, köksü (döşü), sinəni və qarını yerə yapışdırmaq (yəni yerə yaxınlaşdırmaq) müstəhəbdir[14].

Fəqihlər qeyd edirlər ki, insan yeni bir ilahi nemətlə qarşılaşdıqda, yaxud bəla uzaqlaşdıqda və ya vaxtilə əldə etdiyi neməti və uzaqlaşmış bəlanı xatırladıqda, yaxud vacib və ya müstəhəb bir işi, hər hansı bir xeyirxah əməli yerinə yetirməyə müvəffəq olduqda Allaha şükür etmək üçün səcdə etməsi (yəni şükür səcdəsi etməsi) müstəhəbdir[15].

(ardı var)

Tərtibçi: Əbuəbdirrəhman Xəyyam Qurbanzadə

Redaktor: Əfruzə Həsənova

Korrektor və operator: Məhbubə Kərimzadə

---

[1] “Əmali”, 13-cü məclis, h. 5, Şeyx Səduq

[2] “Vafi”, c. 9, s. 95, Babu ma yuqalu bə’də külli-səlatin, Feyz Kaşani

[3] “Vafi”, c. 9, s. 95, h. 6, Babu ma yuqalu bə’də kulli səlatin, Feyz Kaşani

[4] “Vafi”, c. 9, s. 95, h. 16, Babu ma yuqalu bə’də kulli səlatin, Feyz Kaşani

[5] “Vəsailuş-şiə və müstədrəkuha”, c. 6, Əbvabut-tə’qib 19, h. 2

[6] “ه” (“hu”) əvəzliyinin yerinə zalım dövlətin, yaxud cərəyanın və təşkilatın adı və zalım şəxslərin adları deyilməlidir.

[7] Tərcümə: “Ey Allahım, güclü qüvvətindən və qarşısında bütün məxluqatının zəlil olub alçaldığı calalından istəyirəm ki, Mühəmməd və onun Əhli-Beytinə salam və salavat göndərəsən və bu saat, məhz bu saat onu (“onu” sözünün yerinə zalım dövlətin, yaxud cərəyanın və təşkilatın adı deyilməlidir) cəzalandırasan!”

[8] “Üsuli-kafi”, Dua kitabı, Düşmənə nifrin fəsli, 5-ci hədis

[9] Şükür səcdəsinin müstəhəbbi-müəkkəd olduğunu ifadə etmək üçün “vacib” kəlməsindən istifadə olunmuşdur.

[10] “Vəsailuş-şiə və müstədrəkuha”, c. 6, Əbvabu-səcdəteyiş-şükr, 1, h. 5

[11] “Vəsailuş-şiə və müstədrəkuha”, c. 6, Əbvabu-səcdəteyiş-şükr, 1, h. 3

[12] “Fiqhuş-şəriə”, c. 1, s. 327, Səcdənin müstəhəb işləri haqqında, S. M. Fəzlullah

[13] “Təbsirətül-vəsilə”, Tilavət və şükr səcdələri haqqında, m. 8, s. 94, Əllamə Mühəmməd Sadiqi Tehrani

[14] “Təbsirətül-vəsilə”, Tilavət və şükr səcdələri haqqında, m. 8, s. 94, Əllamə Mühəmməd Sadiqi Tehrani

[15] “Fiqhuş-şəriə”, c. 1, s. 327, Səcdənin müstəhəb işləri haqqında, S. M. Fəzlullah