TÜRKİYƏ RESPUBLİKASININ SABİQ DEPUTATI,

 ƏFSANƏVİ BAŞ NAZİR, MÜHƏNDİS,

 AKADEMİK, SİYASƏTÇİ VƏ “MİLLİ GÖRÜŞ” LİDERİ

Nəcməddin Ərbakan 1926-cı il 29 oktyabrda Sinopda doğulmuşdur. Atası Adananın Kozan və Saimbəyli bölgəsində yaşamış Kozanoğullarından Məhəmməd Səbri Ərbakandır.

Ağır cinayətlər üzrə cəza rəisi olan atasının müxtəlif yerlərdə vəzifəyə təyin olunması ilə əlaqədar olaraq uşaqlığı ayrı-ayrı şəhərlərdə keçən Ərbakanın anası da Sinopun tanınmış ailələrindən birinin qızı Qəmər xanım olmuşdur.

Nəcməddin Ərbakan ibtidai təhsilə Kayseri Cümhuriyyət İbtidai Məktəbində başlamışdır. Atası Trabzona yeni vəzifəyə təyin edildiyinə görə ibtidai təhsilini burada əlaçı olaraq tamamladı.

Ərbakan xocanın ilk dəfə mənəvi təsirlənməsi hələ 3 yaşında ikən Kayseridə qaldıqları evin qarşısındakı tarixi “Laləli” camesində verilən azanlar və qılınan camaat namazları ilə başlamışdır. Onun uşaqlıq illəri bu camenin eyvanında keçmişdir. Ələlxüsus 1928-ci ilin sonunda bu camedə qılınan bir cənazə namazından olduqca təsirlənmişdir.

Çox kiçik yaşlarda namaza və oruca başlayan Ərbakan daha sonralar yenə atası Məhəmməd Səbri bəyin təqaüdə çıxıb məskunlaşdığı İstanbul Fatehdəki “İskəndərpaşa” came imamı Məhəmməd Zahid Kotku həzrətləri kimi dövrün önəmli elm və ürfan əhlindən bəhrələnmiş və mənəvi kamilləşmə mərhələsində bu böyük şəxsiyyətlərin tərbiyəsində yetişmişdir. 

1937-ci ildə ibtidai təhsilini tamamladıqdan sonra həmin il İstanbul Oğlan Liseyində orta təhsilini davam etdirməyə başladı. Məktəbdəki çalışqanlığına görə dostları tərəfindən ona “Dərya Nəcməddin”, – deyə müraciət edilirdi. Məktəbdə “Sıfırçı Avni” olaraq tanınan fizika müəllimindən ilk dəfə 10 alan şagird də məhz o olmuşdur.

Bütün sinifləri müvəffəqiyyətlə keçən Nəcməddin Ərbakan İstanbul Oğlan Liseyini 1943-cü ildə əla qiymətlərlə bitirdi. O dövrlərdə liseyi əlaçı olaraq qurtaranları universitetlərə imtahansız qəbul edirdilər. Lakin Nəcməddin Ərbakan imtahansız daxil olmağı qəbul etməyərək imtahanlarda böyük uğur qazanınca İstanbul Texniki Universitetinin ikinci kursundan birbaşa ali təhsilə başladı. İbtidai sinfə altı yaşında, universitetə də ikinci kursdan başladığına görə özündən iki yaş böyük olanlarla eyni kursda təhsil almalı oldu. Texniki Universitetdəki kurs yoldaşları arasında Süleyman Dəmirəl və Turqut Özal da var idi.

O, universitetdə oxuduğu illərdə universitet tələbələrinin namaz qılması üçün məscid açılması məsələsində böyük cəhd göstərmiş və açılan məsciddə həm namaz qılmış, həm də elmi və dini söhbətlər etmişlər.

1948-ci ilin yayında İstanbul Texniki Universitetini böyük müvəffəqiyyətlə başa vuran Ərbakan həmin ilin iyununda Maşınçılıq fakültəsi motorlar kursunda assistent olaraq vəzifəyə başladı. 1948-51-ci illər arasındakı bu 3 illik assistentlik dövründə o zaman doktorluq dissertasiyasının yerini tutan qabiliyyət dissertasiyasını hazırladı. Siniflərdə dərsləri tədris etmək dosent və professorların səlahiyyətində olmasına baxmayaraq, özü assistent olduğu halda, onun da dərs deməsinə izin verilmişdir. Qabiliyyət dissertasiyasındakı müvəffəqiyyətinə görə universitet tərəfindən 1951-ci ildə Axen Texniki Universitetində[1] elmi araşdırmalar aparmaq, elm və təcrübəsini artırmaq üçün Almaniyaya göndərilən Ərbakan alman ordusu üçün araşdırma aparan “DVL Araşdırma Mərkəzi”ndəki araşdırma ilə məşhur olan və V1 və V2-ləri inkişaf etdirən professor Şmit ilə birlikdə çox uğurlu işlər gördü. Axen Texniki Universitetində çalışdığı il yarımda, biri doktorluq dissertasiyası olmaqla 3 dissertasiya hazırlayan Ərbakan Almaniya universitetlərində keçərli olan doktor-mühəndis (dr-ing) adını aldı.

Almaniya İqtisadiyyat Nazirliyi üçün mühərriklərin daha az yanacaq yandırmaları mövzusunda araşdırmalar apararaq məruzə edən və bu arada da dosentlik dissertasiyasını hazırlayan Ərbakanın “Dizel mühərriklərdə püskürdülən yanacağın necə yandığını” riyazi olaraq izah edən bu dissertasiyası Almaniyanın elmi dairələrində böyük əks-səda doğurdu. Dissertasiya elmi məcmuələrdə nəşr edildiyi üçün o tarixdə Almaniyanın ən böyük motor fabriki olan və dünyada mühərrikin ilk istehsal olunduğu Doyç motor fabriklərinin baş direktoru prof. dok. Flaç tərəfindən Leopard tanklarının mühərrikləri ilə əlaqədar araşdırmalar aparmaq üçün bu fabrikə dəvət edildi.

Almaniya İqtisadiyyat Nazirliyinin Ruyr[2] yaşayış sahəsindəki fabriklərdən birinin üzərində araşdırma aparmaq üçün təşkil edilən heyətdə o da iştirak etmişdir. Eyni zamanda 15 gün Ruyr bölgəsindəki bütün ağır sənaye fabriklərini gəzmək və araşdırmalar aparmaq fürsəti əldə etmişdir.

II Dünya Müharibəsindən sonra Almaniya universitetlərində doktorluq edən ilk türk elm adamı olan Ərbakan 1953-cü ildə dosentlik imtahanı vermək üçün İstanbula gəldi. İmtahan nəticələrinə əsasən 27 yaşında Türkiyənin ən gənc dosenti adını almaq şərəfinə nail olan Nəcməddin Ərbakan yenidən araşdırmalar aparmaq üçün Almaniyanın Doyç fabriklərinə getdi. O, burada 6 ay müddətində mühərrik araşdırmaları üzrə baş mühəndis kimi alman ordusu üçün aparılan tədqiqat işləri ilə əlaqədar fəaliyyətə başladı.

1953-cü ilin noyabrında İstanbul Texniki Universitetinə qayıdan Ərbakan 1954-cü ilin may ayından 1955-ci ilin oktyabr ayına qədər əsgərlik vəzifəsini yerinə yetirdi. İstanbul Kağıthanədəki 6 aylıq ehtiyat zabit təlimindən sonra Halıcıoğlundakı istehkam nəzarət bölüyündə 6 ay kiçik-leytenant, 6 ay da leytenant olaraq maşınlara nəzarət və təmir hissəsində xidmət etdi.

Xidmət müddətində hər il Amerikadan alınan təchizatın siyahısını hazırladı. Hazırladığı bu siyahı amerikan yardım heyətinin diqqətini cəlb etmiş və bir amerikalı polkovnik həmin siyahını hazırlayan şəxslə görüşmək istədiyini məktəbin komandiri Şərəf Özdiləyə bildirmişdir. Məktəbin komandiri də polkovniki Ərbakanın yanına gətirmiş və polkovnik: “Siz bu günə qədər Amerikadan yardım olaraq gizləmə toru, bel, külüng və s. kimi şeylər istədiyiniz halda bu il nəzarət bölüyü üçün iş maşınlarının təmir olunması əsnasında emal edilməsi lazım olan müxtəlif hissələrin emalı üçün dəzgahlar istəmisiniz. Necə olur ki, bu dəzgahları istəyirsiniz?” – şəklində danışınca Ərbakan amerikan ordusu quruluş təlimatnaməsini açaraq: “Bizim işi görən Amerikadakı həmin birliklərdə bu dəzgahlar var, bizdə nə üçün olmasın?” – deyə cavab verəndə amerikalı polkovnik artıq deməyə söz tapmamış və bir sözlə, dəzgahlar gəlmişdir.

Əsgərlik xidmətindən sonra təkrarən universitetdəki işinə qayıdan Nəcməddin Ərbakan İstanbul Texniki Universiteti Motorlar Laboratoriyasında 100 ədəd yerli ilk motoru düzəltdi və 1956-cı ildə Türkiyədə ilk yerli motoru davamlı halda emal edəcək 200 ortaqlı (şərikli) “Gümüş Motor” səhmdar cəmiyyətini qurdu. Ərbakanda belə bir fabrik qurma fikri Almaniyada işlədiyi vaxtlarda Türkiyə Aqrar Təchizat Təşkilatının sifariş verdiyi mühərrikləri görüncə oyanmışdı. Vətənə qayıtdıqdan sonra bu sahədə fəaliyyətə başladı. Bu gün “Pancar Motor” adı altında işləyən fabrikin təməli 1 iyul 1956-cı ildə qoyuldu. “Gümüş Motor” fabrikində isə iş prosesi 1 mart 1960-cı ildə başlamışdır.

O dövrün baş naziri rəhmətlik Adnan Menderes 1960-cı ilin əvvəllərində fabriki gəzərkən: “Mən də fermerəm, bu motorlardan özüm də istifadə etmişəm. Bunun nə qədər böyük bir addım olduğunu çox yaxşı bilirəm. Türkiyədə bunların icra edildiyini görmək, məni son dərəcə məmnun etmişdir. Kaş ki mən bu fabriki 1960-cı ildə deyil, 1950-ci ildə görəydim. O vaxt Sümərbankın bir çox fabriklərini özəl sektora satar, ondan aldığım pul ilə Türkiyədə ağır sənaye fabriklərini qurardım”, – deyərək hisslərini dilə gətirmişdir. Menderes həmçinin fabrikin ehtiyacı olan 1 300 000 dollarlıq valyutanı da bir gündə təxsis etdirmişdir.

“Gümüş Motor” fabriki, digər adı ilə “Pancar Motor” fabriki 1960-cı ildən bəri 40 ildən çox bir vaxtda Türkiyənin torpaqlarını sulayan, inşaat maşınlarını, kiçik traktorları, dəniz qayıqlarını və kiçik gəmiləri hərəkətə gətirən motor ehtiyacını təmin etmiş və həmçinin Suriya, İran, Pakistan və Sudan kimi qardaş ölkələrə motor ixrac etmişdir.

1960-cı ildə Ankarada keçirilən Sənaye Konqresində “Gümüş Motor”un emal etdiyi məhsulları təqdim edən Ərbakan: “Yeni məqsədimiz avtomobillərin Türkiyədə istehsal olunmasıdır”, – fikrini ortaya atmış, o zaman rəhbərlikdə olan hərbiçilər tərəfindən bu fikrə rəvac verilmişdir. Beləliklə, Əskişəhər Dəmiryollar CER emalatxanasında “İnqilab avtomobili” adı ilə ilk yerli avtomobil hazırlanmışdır. Hərbi rəhbərlik “Gümüş Motor” fabrikinə gələrək fabriklə daha yaxından tanış olmuş və orada gördükləri onlarda böyük maraq və həyəcan yaratmışdır. Buna görə Nəcməddin Ərbakan Milli Müdafiə Nazirliyinin konfrans salonunda 200-ə yaxın general və yüksək rütbəli zabitlər üçün “Sənaye konfransı” keçirmişdir. 1965-ci ildə professor olan Ərbakan 1966-cı ilin fevralında Palatalar Birliyi Sənaye Dairəsi Sədarətinə gətirildi. Daha sonra baş katib olan Ərbakan 1968-ci ilin mayında Palatalar Birliyi İdarə Heyəti üzvü, 1969-cu ilin mayında isə Palatalar Birliyinin sədri oldu. O zamankı Dəmirəl hökuməti hər cür qanuni hökmləri heçə sayaraq Ərbakanı polis gücü ilə vəzifəsindən uzaqlaşdırdı.

Nəcməddin Ərbakan Türkiyə Palatalar Birliyi Sənaye Dairəsi sədri olduğu zaman tanış olduğu, həmin qurumda işləyən, iqtisadçı, ingilis dilini mükəmməl, alman dilini kifayət qədər bilən, fransızca danışmağı bacaran, ölkəsində və dünyada baş verən hadisələri yaxından izləyən, yüksək əxlaqa və düşüncəyə malik, cazibədar bir xanım-xatın olan Nərmin Ərbakanla 1967-ci ilin yanvarında ailə həyatı qurmuşdur. 1967-ci ilin sonlarında böyük qızları Zeynəb, 1974-cü ilin oktyabrında Əlif və 1979-cu ildə yeganə oğulları Məhəmməd Fateh dünyaya gəlmişdir. 

Nəcməddin Ərbakan sənaye sahəsinə lazımi diqqət göstərilmədiyinə görə siyasətlə məşğul olmaq qərarına gəlmiş və deputatlığa namizəd olmaq üçün “Ədalət” Partiyasına müraciət etmişdir. Burada veto edilən Ərbakan 1969-cu il seçkilərində Konyadan müstəqil olaraq namizədliyini irəli sürmüş və iki deputatın seçilə biləcəyi qədər səs toplayaraq Məclisə üzv olmuşdur.

1970-ci il 24 yanvarda Ərbakan tərəfindən “Milli Görüş” hərəkatının qurulan ilk partiyası olan “Milli Nizam” Partiyası 1971-ci il aprel ayında çevriliş üsuli-idarəsinin də təzyiqi ilə antidemokratik bir şəkildə Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən bağlandı. Ərbakan bir qədər istirahət etmək və müalicə olunmaq üçün İsveçrəyə getdi və bir müddət orada qalmalı oldu.

Daha sonra 11 oktyabr 1972-ci ildə qurulan “Milli Səlamət” Partiyası (MSP), Süleyman Arif Əmrənin rəsmi rəyasətində, Ərbakan xocanın isə təbii liderliyi ilə iştirak etdiyi seçkilərdə, 12 səslə 48 deputat və 3 senator yeri qazanaraq 51 deputatla Məclisə daxil olub qrup yaratdı.

1974-cü ildə MSP-CHP koalisiyasında Baş Nazir köməkçisi və İqtisadi Qurum Sədarəti vəzifələrini öhdəsinə götürən Nəcməddin Ərbakan beləcə Türkiyənin maddi və mənəvi inkişafı yolundakı fəaliyyətini, demək olar ki, başlamış oldu.

1977-ci il 5 iyun seçkilərindən sonra qurulan 3 tərəfli koalisiyada da bu vəzifəni davam etdirən Ərbakan liderliyindəki MSP, beləcə cəmi 4 il müddətində hökumət ortağı oldu.

1974-1978-ci illər arasında qurulan 3 hökumət dövründə də Baş Nazir köməkçisi və Nazirliklərarası İqtisadi Qurum Sədarəti vəzifəsini icra edən professor Nəcməddin Ərbakan bu dövrdə Kipr Zəfərinin qazanılmasında böyük rol oynamış, Kipr Barış Hərəkatından sonra adanın hamısının ələ keçirilməsi fikrini müdafiə etmiş, böyük tarixi Ağır Sənaye Kampaniyasının həyata keçirilməsi və müvəffəqiyyətlə davam etməsinə rəhbərlik etmiş, Türkiyənin İslam Konfransına tam üzv olmasını təmin etmiş, yeni nəsillərin milli və mənəvi dəyərlərə bağlı olaraq yetişməsində böyük önəm daşıyan İmam-Xətib Məktəblərinin açılmasında və yayılmasında önəmli xidmətlər etmişdir.

Bu dövrdə rant iqtisadiyyatı[3] yerinə real iqtisadiyyatı tətbiq etmiş, milli qaynaqlara söykənərək Anadolunun bütünlüklə inkişafı və sənayeləşməsi istiqamətində müvəffəqiyyətli addımlar atmışdır. Türkiyənin iqtisadi inkişafını və güclənməsini özləri üçün uyğun görməyən xarici düşmənlərin təsiri ilə koalisiya ortağı “Ədalət” Partiyasından 11 şəxsin müxalifət partiyasına daxil olması və nazir qoyulmaları hadisəsi ilə TBMM-də iqtidarın çoxluğu qalmayınca bir müxalifət partiyasının lideri olaraq parlament çalışmalarında böyük təsir göstərmişdir.

1978-ci ilin əvvəlindən 1980-ci ilin 12 sentyabrına qədər müxalifətdə qalan və MSP-yə sədrlik edən Nəcməddin Ərbakan 12 sentyabr çevrilişinin gətirdiyi antidemokratik tətbiqat və yasaqlarla 1987-ci ilin sentyabrına qədər siyasətdən rəsmən uzaqlaşdırıldı.

1987-ci ilin sentyabrında keçirilən referendumda yenidən siyasi haqlarını əldə edən Ərbakan 1983-cü il 19 iyulda qurulan “Rifah” Partiyasının 1987-ci il 11 oktyabrda keçirilən tarixi qurultayında yekdilliklə təkrarən sədr vəzifəsinə təyin edildi. 1991-ci il 20 oktyabr seçkilərində yenidən deputat seçilən Ərbakan daha sonra bələdiyyələr inqilabını həyata keçirmiş və nəhayət, 1995-ci il ümumi seçkilərdə böyük bir müvəffəqiyyət qazanaraq “Rifah” Partiyasını birinci partiya məqamına gətirmişdir. Buna görə də 28 iyunda hökuməti qurma vəzifəsini alaraq 7 iyulda referendumla Türkiyənin Baş Naziri olmuşdur. Prof. Nəcməddin Ərbakan 54-cü T. R. Baş Naziri olaraq 1996-cı il 28 iyundan 1997-ci il 2 iyula qədər 1 illik hakimiyyət dövründə uğurlu addımlar atmışdır. Faiz və borc spiralları içərisində çıxılmaz bir vəziyyətə düşən türk iqtisadiyyatını 6 aylıq qısa bir müddət içərisində daxili və xarici borc almadan, qiymətləri artırmadan tamamilə milli qaynaq paketlərini hərəkətə gətirməklə düzəltmiş, Türkiyəni iqtisadi krizlərdən xilas etmiş, milli mənbələrdən istifadə yolu ilə dövlətə 30 milyard dollardan çox qaynaq yaratmışdır. Şirin reseptlərlə kəndli, fəhlə, məmur, tacir, təqaüdçü, dul və yetimlərə qısa zamanda görülməmiş orta rifah artımı gerçəkləşdirmişdir. Etdiyi müxtəlif islahatlar içərisində ictimai təşkilatlar arasında “Hovuz sistemi”nin qurulmasını da göstərmək olar.

Atdığı bu addımlarla iqtisadiyyatı gücləndirən Ərbakan 1997-ci il büdcəsini balanslaşdırılmış büdcə olaraq formalaşdırmağa müvəffəq olmuş və bu büdcəni yanvar və fevral aylarında balanslaşdırılmış büdcə olaraq idarə etmişdir. Xalqın dəstəyini alan bu çox əhəmiyyətli nailiyyətlərin yanında beynəlxalq sahədə də inkişaf etməkdə olan 8 ölkənin əməkdaşlığına liderlik edərək böyük bir cəhdlə bir il kimi qısa bir müddətdə D-8[4] təşəkkülünü meydana gətirməsi önəmli bir dünya hadisəsidir.

Xalqdan alınan vergilərin və milli imkanların haqsız bir rant iqtisadiyyatı ilə kiçik bir zümrəyə ötürülməsi, beləcə milyonların əzilməsi, fəqirləşməsi və milli iqtisadiyyatın təxribata uğraması siyasətinə son qoyan Prof. dok. Nəcməddin Ərbakanın müəyyən üsullardan istifadə etməsi və onu həyata keçirməsi rant iqtisadiyyatı ilə dolanan bir dəstə rantçı zümrənin xoşuna gəlməmiş, bu zümrə 1997-ci ilin yanvarından etibarən əlindəki mətbuat və sərmayə gücü ilə 54-cü hökumətin müvəffəqiyyətli addımlarına təsir etmək üçün müxtəlif yollara baş vurmuşdur. Müxtəlif təsirlərlə koalisiya ortağı “Doğru Yol” Partiyasının deputatlarının hökumətdən dəstəklərini çəkməyə məcbur edilməsi fəaliyyətləri qarşısında bir ilin sonunda bir dəyərləndirmə aparılmış, 550 şəxslik parlamentin RP+DYP+BBP-dan meydana gələn 278 nəfərlik deputatın imzası ilə məclisdə çoxluq olaraq ən qısa müddətdə yenidən seçkilərə gedilərək daha güclü şəkildə işləmək şərti ilə hazırlanmış Yenidən Böyük Türkiyə layihəsinin istiqrar və hüzur içində təmin olunmasına qərar verilmişdir.

Koalisiya Protokolunun tələbinə əsasən seçkiyə qədər baş nazirlik vəzifəsini icra etməli olan prof. dok. Nəcməddin Ərbakan bu vəzifəni dünyada bənzəri olmayan nümunəvi davranışı ilə DYP sədri prof. dok. Tansu Çillərə vermək istəmişdir. Prezident Süleyman Dəmirəlin daha öncə siyasi həyatı boyunca uğrunda mübarizə apardığı demokratik prinsipləri bir tərəfə qoyub yanlış bir yol tutaraq uğursuz vəzifə bölgüsü aparması, 1997-ci ilin iyulundan etibarən Türkiyəni 4 il boyunca xalqın maddi və mənəvi cəhətdən çətinliklər çəkdiyi bir dövrün içinə salmışdır.

Laiklik (sekularizm və dünyəvilik) və Atatürkçülük mübahisələri nəticəsində post-modern çevriliş ilə Ərbakan istefa vermək məcburiyyətində qaldı. 1997-ci il 21 mayda Ali Məhkəmə Respublika Baş Prokuroru Vural Savaş RP-nın bağlanması üçün Konstitusiya Məhkəməsinə müraciət etdi və partiya bağlandı. Qurucusu olduğu “Milli Görüş” hərəkatının 2001-ci ildə bölünməsindən sonra Ərbakanın da dəstəklədiyi Milli Görüşçü qanad Rəcai Kutan rəhbərliyindəki “Səadət” Partiyasını qurdu. Daha sonra partiyanın sədrliyini icra etdisə də, siyasi fəaliyyətinə yasaq qoyulduğu üçün işindən əl çəkməyə məcbur oldu. Cəzası qurtardıqda da səhhətində yaranan problemlərə görə yenidən vəzifəsinə qayıda bilmədi.

O, 2010-cu il 17 oktyabrda təkrarən “Səadət” Partiyasının sədri seçildi. Səhhətinin getdikcə pisləşməsinə baxmayaraq, vəfat etdiyi günədək qərargahları ilə əlaqə saxlamış, partiya və ölkədaxili məsələlər ilə bağlı görüşmələrinə davam etmişdir.

19 yanvar 2010-cu ildə ayağında yaranan damar iltihabı xəstəliyinə görə xəstəxananın reanimasiya şöbəsində bir müddət müalicə olunmuşdur. Sonra tənəffüs və ürək çatışmazlığından əziyyət çəkdiyinə görə Ankaradakı “Güvən” xəstəxanasının reanimasiya şöbəsində müalicə olunmasına baxmayaraq, tənəffüs çatışmazlığı baş verdiyi üçün ürək və digər orqanların da yaratdığı narahatlıqdan 27 fevral 2011-ci il saat 8:50-də şüurunu itirərək koma vəziyyətinə düşmüş, saat 11:40-da həkimlərin bütün səyinə və həyati funksiyalarının bərpa edilməsinə çalışmalarına baxmayaraq, onun həyatını xilas etmək mümkün olmamışdır.

Vəsiyyətinə əsasən rəsmi dövlət mərasimi təşkil olunmamış və 1 mart 2011-ci il çərşənbə axşamı günü zöhr namazının ardınca “Fateh” camesində qılınan cənazə namazından sonra Zeytunburnu “Mərkəzəfəndi qəbiristanlığı”nda dəfn edilmişdir. Qəbrinə onu sevənlər tərəfindən Türkiyənin müxtəlif bölgələrindən gətirilən torpaqlarla bərabər Qüds, Şimali Kipr Türk Respublikası (ŞKTR), bosniyalı lider Aliya İzzətbeqoviçin qəbrindən gətirilən torpaqlar da səpilmişdir.

Cənazə mərasimində Prezident, Milli Məclisin sədri, Baş nazir, partiya sədrləri, nazirlər, deputatlar, TSQ (Türk Silahlı Qüvvələri) mənsubları, səfirlər, bələdiyyə sədrləri, müxtəlif partiyaların nümayəndələri, 60 ölkədən gələn hərəkat liderləri və təmsilçiləri iştirak etmiş, cənazə namazı iki milyondan çox şəxs tərəfindən qılınaraq, nəşi ailə qəbiristanlığının yerləşdiyi “Mərkəzəfəndi qəbiristanlığı”nda dəfn edilmişdir.

Məkanı Cənnət olsun! AMİN!

Azərbaycan “Milli Görüş-Sabiqun” hərəkatı

---

[1] Axen Almaniyanın Şimali Reyn-Vestfaliya vilayətində bir şəhərdir.

[2] Ruyr bölgəsi Almaniyanın Şimali Reyn-Vestfaliya vilayətində yerləşən, 5,3 milyon əhalisi olan və 4,435 kv.metr sahəsi ilə Almaniyanın ən böyük metropol yaşayış mərkəzidir.

[3] Haqsız qazanca dayanan iqtisadiyyat. Rant əziyyət çəkmədən, layiq olmadan qazanılan mülk, pul, yəni əməksiz qazanc deməkdir.

[4] Divelənmənt 8 – İnkişaf etməkdə olan 8 ölkə (Türkiyə, İran, Pakistan, Banqladeş, Malayziya, İndoneziya, Misir, Nigeriya)