ПРОПОВЕДЬ ПРОРОКА О ДОСТОИНСТВАХ МЕСЯЦА РАМАДАН

(ХУТБЕЙИ-ШАБАНИЙА)

Хутбейи-Шабанийа – это проповедь-хутба о достоинствах месяца Рамадан, прочитанная Пророком (мир ему и благословение Аллаха!). Поскольку эта проповедь была прочитана в последнюю пятницу месяца Шабан, она была известна как Хутбейи-Шабанийа (проповедь месяца Шабан). Проповедь призывает мусульман правильно относиться к своим подчиненным, тем, кто от них зависит и тем, кто в них нуждается, контролировать свои глаза, уши и каждое промолвленное слово, читать Коран, посылать благословения Пророку и вспоминать Судный день. В конце проповеди Пророк (мир ему и благословение Аллаха!) ответил на вопрос, заданный Его Светлостью Али, и заявил, что лучшим деянием в месяц Рамадан является воздержание от всего, что считается грехом.

Эту проповедь Пророка (мир ему и благословение Аллаха!) передал Имам ар-Рида (а) посредством цепочки передатчиков – предыдущих имамов – доходящей до Имама Али. Древнейшим источником этой проповеди является книга «Достоинства Амира аль-муминина (да будет мир с ним!)», написанная Ибн Укда Куфи (332 г. н. э. – 944 г. н. э.). Другими важными источниками, из которых была передана проповедь, являются:

1. «Уйуну-ахбар ар-Рида(а)» (т. 1, стр. 295–297, Шейх Садук);

2. «Амали» (с. 93–96, Шейх Садук);

3. «Икбал» (т. 1, стр. 2, 3, Сайид ибн Тавус).

Шейх Аббас Кумми также передал большую часть этой проповеди в книге «Мафатих аль-джинан» в начале раздела «Достоинство благословенного месяца Рамадан» из труда Шейха Садука «Амали» и считал свой документ достоверным, авторитетным.

ТЕКСТ ПРОПОВЕДИ

Шейх Садук, опираясь на достоверный источник (санад) передает от Имама ар-Риды, его предков и его Светлости Али (мир ему и его потомкам!): «Пророк (мир ему и благословение Аллаха!) однажды прочитал нам такую проповедь-хутбу: «О люди! Воистину, месяц Аллаха приближается к вам с изобилием, милостью и прощением. Пред Аллахом этот месяц самый ценный. Его дни — лучшие из всех дней, ночи —лучшие из всех ночей, а часы – лучшие из всех часов. Это такой месяц, в котором вы приглашены на божественный пир (в гости) и причисляетесь к тем, кто пользуется божественной благодатью (святые-авлия).  В этом месяце дыхание ваше – поминание-зикр, ваш сон – поклонение, а ваши благие деяния и молитвы принимаются. Поэтому с искренним намерением и чистым сердцем попросите вашего Господа даровать вам успех в соблюдении поста и чтении Корана. Ибо тот, кто будет лишен благословения и прощения Аллаха в этот великий месяц, поистине несчастен. Будучи голодными и испытывая жажду в этот месяц, помните о голоде и жажде Судного дня. Подавайте милостыню бедным и неимущим, уважайте старших, будьте милостивы к младшим, поддерживайте родственные связи, берегите язык, отводите свои взоры от всего, на что запрещено смотреть и берегите свой слух от слов, которые запрещено слушать! Будьте милосердны к сиротам, дабы к вашим сиротам тоже проявили милость. Покайтесь перед Аллахом в своих грехах и взывайте к Нему, подняв руки во время молитвы, поскольку это лучшее время – когда Всевышний Аллах с милостью смотрит на Своих рабов, отвечает, когда они открывают Ему свои тайны, а когда они зовут Его, Он говорит им: «Ляббейк» («Что вы прикажете? Я готов к исполнению»).  Когда же они молят Его, Он не оставляет их молитвы без ответа.

О люди! Ваши души – заложники ваших деяний, освободите их покаянием. На плечах ваших груз грехов, облегчите его долгими земными поклонами. Знайте, что Всевышний Аллах поклялся Своей честью, что не накажет верующих, которые молятся и падают ниц, и что Он не устрашит их огнем в день, когда они предстанут перед Ним.

О люди! Кто из вас угостит постящегося верующего во время разговения в этом месяце, тому будет записана награда, словно он освободил раба. Ему также будут прощены прошлые грехи».

В этот момент послышался голос: «О Посланник Аллаха! Не у всех есть такая возможность».

Пророк (мир ему и благословение Аллаха!) сказал: «Защити себя от огня пусть даже половиной финика! Защити себя от огня, хотя бы глотком воды!»

О люди, кто из вас украсит свою нравственность в этом месяце, тот с легкостью перейдет мост Сират в день, когда ноги будут соскальзывать с него. Кто облегчит работу своей прислуге в этом месяце, тому Аллах облегчит допрос (Судного дня). Кто удержится от плохого деяния ​​в течение этого месяца, от того Аллах удержит Свой гнев в Судный день. Кто проявит милосердие к сироте в этом месяце, того Аллах в День Воскресения причислит к почитаемым рабам Своим. Кто вступит в контакт со своим родственником в этом месяце, к тому Аллах будет милостив в День Воскресения. Кто оборвет родственные связи в этом месяце, того Аллах лишит Своей милости в День Суда. Тому, кто в этом месяце совершит мустахаб намаз-молитву (необязательная, дополнительная молитва) Аллах дарует свободу от Адского огня. Тому, кто в этом месяце совершит одну обязательную молитву, будет дана награда человека, совершившего семьдесят обязательных молитв в другие месяцы. Кто пошлет мне больше благословений-салават в этом месяце, тому Аллах увеличит вес (благих) дел в тот день, когда их вес будет легким. Тот, кто прочтет аят Корана в этом месяце, получит награду человека, который полностью прочитал его в другие месяцы.

О люди! Врата Рая открыты в этом месяце. Попросите своего Господа, чтобы Он не закрывал их пред вами. Врата Ада закрыты в этом месяце. Молите своего Господа, чтобы не открывал эти врата для вас. В этом месяце шайтаны закованы в цепи. Просите своего Господа, чтобы шайтаны не господствовали над вами».

Амир аль-муминин Али (а) сказал:«Я встал и спросил: «О Посланник Аллаха, совершение какого деяния считается самым лучшим в этом месяце?»

Пророк (мир ему и благословение Аллаха) ответил: «О Аб аль-Хасан, самое лучшее деяние в этом месяце – сторониться всего, что запретил Аллах! …» («Амали», стр. 93–96, Шейх Садук).

ВЫВОД

В месяц рамадан:

1. Настоятельно рекомендуется не лишать себя возможности быть прощенным и достичь божественного милосердия.

2. Открываются двери милости Божией.

3. Связываются руки шайтанов.

4. Правильно следуйте адабам[1] поста.

5. Думайте о голоде и жажде в Судный день.

6. Интересуйтесь положением нуждающихся и пожилых людей, а также тех, кто находится под чьей-то властью и волей, и помогайте им в соответствии с их положением.

7. Поддерживайте родственные связи.

8. Угостите постящегося пусть даже половиной финика и глотком воды во время разговения.

9. Контролируйте глаза, уши и язык.

10. Особое внимание уделяйте молитве-намазу, покаянию, молитве-дуа и просите прощения грехов.

11. Читайте Коран.

12. Посылайте много благословений-салават Пророку (мир ему и благословение Аллаха!).

13. Будьте добрыми и нежными.

14. Не совершайте плохих деяний, никого не притесняйте, не будьте жестокими и беспощадными к людям.

Внимание: Шейх Садук (да будет милость Аллаха к нему!) передает, что, когда наступил месяц Рамадан, Пророк (мир ему и благословение Аллаха!) освободил всех пленников и дал каждому бедняку то, что он желал.

Перевод: Жаля Намик кызы

---

[1] Адаб – мусульманский этикет поведения, предписанный нормами шариата, включающий хорошие манеры, нормы приличия, порядочность, человечность.

RAMAZAN AYININ FƏZİLƏTİ

BARƏSİNDƏ PEYĞƏMBƏRİN XÜTBƏSİ

(XÜTBEYİ-ŞƏBANİYYƏ)

Xütbeyi-şəbaniyyə ramazan ayının fəziləti barəsində Peyğəmbərdən (s) nəql olunmuş bir xütbədir. Bu xütbə şəban ayının son cümə günündə söyləndiyinə görə xütbeyi-şəbaniyyə (Şəban ayı xütbəsi) adı ilə tanınmışdır. Xütbədə müsəlmanlar onlara tabe olan şəxslərin, onlardan asılı olan və onlara ehtiyacı olan insanların halına düzgün yanaşmağa, gözə, qulağa və dilindən çıxan hər sözə nəzarət etməyə, Quran oxumağa, Peyğəmbərə salavat göndərməyə və qiyamət gününü xatırlamağa dəvət olunurlar. Xütbənin sonunda Peyğəmbər (s) Həzrət Əlinin verdiyi sualı cavablandıraraq bildirir ki, ramazan ayında ən fəzilətli əməl günah hesab edilən hər bir hərəkətdən uzaq olmaqdır.

Bu xütbəni İmam Rza (ə) özündən əvvəlki imamlar yolu ilə İmam Əliyə çatan sənəd silsiləsi ilə Peyğəmbərdən (s) nəql etmişdir. Xütbənin ən qədim mənbəyi İbn Uqdə Kufinin (v. h. q. 332 – m. 944) yazdığı “Əmirülmöminin əleyhissəlamın fəzilətləri” kitabıdır. Xütbənin nəql olunduğu digər mühüm mənbələr isə bunlardır:

1. “Üyunu-əxbarir-Rza (ə)” (c. 1, s. 295-297, Şeyx Səduq);

2. “Əmali” (s. 93-96, Şeyx Səduq);

3. “İqbal” (c.1, s. 2, 3, Seyid ibn Tavus).

Şeyx Abbas Qummi də “Məfatihul-cinan” kitabında bu xütbənin böyük bir hissəsini “Mübarək ramazan ayının fəziləti” bölməsinin əvvəlində Şeyx Səduqun “Əmali” əsərindən nəql etmiş və onun sənədini mötəbər hesab etmişdir.

XÜTBƏNİN MƏTNİ

Şeyx Səduq mötəbər bir sənədlə İmam Rzadan, onun ata-babalarından və Həzrət Əlidən (Ona və övladlarına salam olsun!) rəvayət edir: “Peyğəmbər (s) bir gün bizə belə bir xütbə söylədi və dedi: “Ey insanlar! Həqiqətən, Allahın ayı bərəkət, rəhmət və məğfirətlə (bağışlanma) sizə tərəf gəlməkdədir. O, Allah yanında ayların ən fəzilətlisidir. Onun günləri günlərin, gecələri gecələrin, saatları isə saatların ən fəzilətlisidir. O elə bir aydır ki, siz o ayda ilahi ziyafətə (qonaqlığa) dəvət olunmuş və ilahi kəramətdən faydalananların (övliyaların) zümrəsində qərar tutmusunuz. O ayda nəfəsləriniz təsbih (zikr), yuxunuz ibadət, əməliniz məqbul, duanız isə müstəcabdır (qəbuldur). Buna görə də sədaqət dolu niyyətlərlə, pak və təmiz qəlblə Rəbbinizdən oruc tutmaq və Quran oxumaqda sizə müvəffəqiyyət verməsini istəyin. Çünki bu böyük ayda ilahi məğfirətdən (bağışlanmadan) məhrum olan şəxs, həqiqətən, bədbəxtdir. Bu ayda ac-susuz qalmaqla qiyamət gününün aclığını və susuzluğunu xatırlayın! Fəqirlərinizə və miskinlərinizə sədəqə verin, böyüklərinizə ehtiram edin, kiçiklərinizə qarşı mərhəmətli olun, qohumlarınızla əlaqə yaradın, dilinizi qoruyun, baxılması halal olmayan hər şeydən gözlərinizi, qulaq asılması halal olmayan sözlərdən isə qulaqlarınızı qoruyun! Camaatın yetimlərinə rəhm edin ki, sizin də yetimlərinizə rəhm etsinlər. Günahlarınızdan Allaha tövbə edin və namaz vaxtlarında dua ilə əllərinizi Ona tərəf qaldırın. Çünki o vaxtlar saatların ən fəzilətlisidir ki, Allah-Taala o vaxtlarda Öz bəndələrinə rəhmətlə baxar, bəndələr öz sirlərini Ona bildirdikdə onlara cavab verər, Onu çağırdıqda onlara “Ləbbeyk” (“Nə əmriniz var? Əmrinizə hazıram”) – deyər və Ona dua etdikdə (Ona yalvarıb-yaxardıqda) istəklərini cavabsız qoymaz.

Ey insanlar! Canlarınız əməllərinizin girovundadır, onları istiğfarınızla azad edin. Çiyinlərinizdə günahlarınızdan ibarət ağır bir yük vardır, onu uzun səcdələrinizlə yüngülləşdirin. Bilin ki, Allah-Taala namaz qılan və səcdə edən möminlərə əzab verməyəcəyinə və insanlar Rəbbülaləminin hüzurunda dayanacaqları gün onları atəşlə qorxutmayacağına dair Öz izzətinə and içmişdir.

Ey insanlar! Sizdən kim bu ayda oruc tutan möminə iftar verərsə, bununla Allah yanında onun üçün bir qul azad etməyin savabı yazılar. Eyni zamanda onun keçmiş günahları bağışlanar”.

O zaman bir səs eşidildi: “Ey Allahın Elçisi! Bizim hamımızın bunu etməyə gücü yoxdur”.

Peyğəmbər (s) buyurdu: “Bir xurmanın yarısı ilə də olsa, atəşdən qorunun! Bir qurtum su ilə də olsa, atəşdən qorunun!

Ey insanlar, sizdən kim bu ayda öz əxlaqını gözəlləşdirərsə, ayaqlar Siratın üzərində sürüşəcəyi gün o, Sirat körpüsündən rahatlıqla keçər. Kim bu ayda öz xidmətçisinin işini yüngülləşdirərsə, Allah da onun sorğu-sualını yüngülləşdirər. Kim bu ayda şər işdən, əməldən kənar durarsa, Allahla görüşdüyü gün (qiyamət günü) Allah da Öz qəzəbini ondan uzaqlaşdırar. Kim bu ayda bir yetimi əzizləyərsə, Allah da qiyamət günündə onu əziz tutar. Kim bu ayda öz qohumu ilə əlaqə yaradarsa, Allah da qiyamət günü onu Öz rəhmətinə qovuşdurar. Kim bu ayda qohumu ilə əlaqəni kəsərsə, Allah da qiyamət günü ondan Öz rəhmətini kəsər. Kim bu ayda bir müstəhəb namaz qılarsa, Allah onun Cəhənnəm atəşindən azad olunmasına hökm verər. Kim bu ayda bir vacib namaz əda edərsə, ona digər aylarda yetmiş vacib namaz qılan şəxsin savabı verilər. Kim bu ayda mənə daha çox salavat göndərərsə, əməl tərəziləri yüngül gəldiyi gün Allah onun əməl tərəzisini ağırlaşdırar. Kim bu ayda bir Quran ayəsi oxuyarsa, ona digər aylarda Quranı xətm edən şəxsin savabı verilər.

Ey insanlar! Bu ayda Cənnətlərin qapıları açıqdır. Rəbbinizdən istəyin ki, bu qapıları sizin üzünüzə bağlamasın; bu ayda Cəhənnəm atəşinin qapıları bağlıdır, Rəbbinizdən istəyin ki, bu qapıları sizin üzünüzə açmasın. Bu ayda şeytanların əlləri bağlıdır; Rəbbinizdən istəyin ki, şeytanları sizə hakim etməsin”.

Əmirülmöminin Əli (ə) dedi: “Ayağa qalxdım və soruşdum: “Ey Allahın Elçisi, bu ayda yerinə yetiriləcək ən fəzilətli əməl hansıdır?”

Peyğəmbər (s) cavab verdi: “Ey Əbəlhəsən, bu ayda ən fəzilətli əməl Allahın haram etdiyi işlərdən qorunmaqdır! …” (“Əmali”, s. 93-96, Şeyx Səduq)

XÜTBƏNİN NƏTİCƏSİ

1. Bağışlanmaqdan və ilahi rəhmətdən məhrum olmamağın ciddi şəkildə tövsiyə olunması.

2. Allahın rəhmət qapılarının açılması.

3. Şeytanların əllərinin bağlanması.

4. Oruc tutmağın adabına düzgün riayət olunması.

5. Qiyamət gününün aclıq və susuzluğunun xatırlanması.

6. İnsanın iradəsinə və hökmünə tabe vəziyyətdə olanların, ehtiyac içində yaşayanların və yaşlı insanların şəraiti ilə maraqlanmaq və vəziyyətlərinə uyğun kömək etmək.

7. Silei-rəhm etmək.

8. Bir xurmanın yarısı və bir qurtum su ilə də olsa, iftar vermək.

9. Gözə, qulağa və dilə nəzarət etmək.

10. Namaza, tövbə, dua və istiğfar etməyə xüsusi diqqət göstərmək.

11. Quran oxumaq.

12. Peyğəmbərə (s) çox salavat göndərmək.

13. Xoşxasiyyət və mülayim olmaq.

14. Mərdimazar işlərlə məşğul olmamaq, heç kimə zülm etməmək, insanlara qarşı qəddar və amansız olmamaq.

Diqqət: Şeyx Səduq (Allahın rəhməti onun üzərinə olsun!) rəvayət edir ki, ramazan ayı daxil olduqda Peyğəmbər (s) bütün əsirləri azad edər və hər bir dilənçiyə də onun istədiyini verərdi.

Mütərcim və tərtibçi: Xəyyam Qurbanzadə

Redaktor: Əfruzə Həsənova

Korrektor: Məhbubə Kərimzadə

RƏHMAN, RƏHİM ALLAHIN ADI İLƏ!  

Ramazan ayının 19-cu, 21-ci və 23-cü gecələri əhya gecələridir, yəni gecə sübhə kimi ibadət edilən gecələrdir. Əhya gecələrinin əməlləri iki hissədən ibarətdir. Birinci hissəyə hər üç gecədə yerinə yetirilməsi lazım olan əməllər, ikinci hissəyə isə hər bir gecəyə məxsus olan, yəni o gecədə yerinə yetirilməsi lazım olan əməllər daxildir. Biz əvvəlcə sizin nəzərinizə hər üç gecədə yerinə yetirilməsi lazım olan əməlləri çatdıracağıq:

1. Qüsl etmək; bu gecələrdə yerinə yetirilməsi müstəhəb olan qüsllərin digər qüsllərlə heç bir fərqi yoxdur. “Allah rizası üçün qüsl edirəm” şəklində niyyət edilir və sonra bütün bədən yuyulur. Əllamə Məclisi buyurmuşdur: “Məğrib (şam) namazı qüsllə qılınsın deyə bu qüslü Günəşin batdığı vaxt (Günəş batdıqdan dərhal sonra) vermək daha fəzilətlidir”.

2. Bu üç gecəni əhya etmək, yəni oyaq qalıb sübhə kimi ibadət etmək;

3. Aşağıdakı duanı oxumaq;

 أَللّهُمَّ إِنِّى أَمْسَيْتُ لَكَ عَبْداً دَاخِراً لاَ أَمْلِكُ لِنَفْسِى نَفْعاً وَ لاَ ضَرّاً وَ لاَ أَصْرِفُ عَنْهَا سُوءً أَشْهَدُ بِذٰلِكَ عَلىٰ نَفْسِى وَ أَعْتَرِفُ لَكَ بِضَعْفِ قُوَّتِى وَ قِلَّةِ حِيلَتِى فَصَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْجِزْ لِى مَا وَعَدْتَنِى وَ جَمِيعَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فِى هٰذِهِ اللَّيْلَةِ وَ أَتْمِمْ عَلَىَّ مَا آتَيْتَنِى فَإِنِّى عَبْدُكَ الْمِسكِينُ الْمُسْتَكِينُ الضَّعِيفُ الْفَقِيرُ الْمَهِينُ . أَللّهُمَّ لاَ تَجْعَلْنِى نَاسِياً لِذِكْرِكَ فِيمَا أَوْلَيْتَنِى وَ لاَ غافِلاً لِإِحْسانِكَ فِيمَا أَعْطَيْتَنِى وَ لاَ آيِساً مِنْ إِجابَتِكَ وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّى فِى سَرَّاءَ كُنْتُ أَوْ ضَرَّاءَ أَوْ شِدَّةٍ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ عَافِيَةٍ أَوْ بَلاَءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاء

Tərcümə: “Ey Allahım, özü üçün nə bir xeyir, nə bir zərər sahibi ola bilməyən və özündən heç bir pisliyi uzaqlaşdırma bacarığına sahib olmayan zəlil bir bəndə olaraq Sənin rizan üçün axşama çıxdım. Mən nəfsimdə bunun olduğuna şəhadət verir və Sənin qarşında gücümün zəifliyini və bacarığımın azlığını etiraf edirəm. Elə isə Allahım, Həzrət Mühəmməd və onun Alinə salam və salavat göndər, mənə və bütün mömin kişilərə və qadınlara vəd verdiyin məğfirəti (yəni bağışlanmanı) bu gecədə həyata keçir və mənə verdiyin nemətlərini tamamla! Həqiqətən, mən Sənin miskin, zəlil, zəif, fəqir və xar olmuş bir bəndənəm. Ey Allahım, istər geciksin, istər gecikməsin, istər naz-nemət içində olum, istər pis gündə, istər çətinlikdə olum, istər bolluq içində, istər sağlam olum, istərsə də bəla içində olum, mənə yaxşılıq etdiyin şeylərdə Səni yada salmaqda məni yaddaşsızlardan və əta etdiyin şeylərdə Sənin yaxşılığını unudanlardan etmə! Və duanı qəbul edəcəyindən məni naümid etmə! Həqiqətən, Sən duanı eşidirsən!”

Bu duanı Kəf’əmi İmam Zeynəlabidindən rəvayət etmişdir. İmam bu duanı ayaqüstə olduqda, oturduqda, rükuda və səcdədə oxuyardı. Mərhum Əllamə Məclisi buyurmuşdur: “Bu üç gecədə istiğfar etmək, yəni Allahdan bağışlanmaq istəmək, özün və həyatda olan və vəfat etmiş valideynlər, qohum-əqrəbalar və mömin qardaşlar üçün dünya və axirət istəklərinin həyata keçməsi üçün dua etmək, zikr demək və gücün çatdığın qədər Mühəmməd və onun Alinə salavat göndərmək ən fəzilətli əməllərdən hesab olunur. Bəzi hədislərdə bu üç gecədə “Couşəni-kəbir” duasının oxunmasının müstəhəb olduğu qeyd olunmuşdur”.

İndi isə hər bir gecəyə məxsus olan əməlləri sizin nəzərinizə çatdırırıq:

23-CÜ GECƏNİN ƏMƏLLƏRİ

(3-cü Əhya gecəsinin əməlləri)

Bu gecə digər iki Əhya gecəsindən daha fəzilətlidir. Bir çox hədislərdə bildirildiyi kimi, bu gecə Qədr gecəsidir. Bu gecənin başqa bir adı da “Leylətül-Cühəni”dir (“Cühəninin gecəsi”). Cühəni Allah Rəsulunun əshabəsi Abdullah ibn Üneys Ənsarinin ləqəbidir. Ramazan ayının 23-cü gecəsi ona nisbət verildiyinə görə ona Leylətül-Cühəni (Cühəninin gecəsi) deyilmişdir. Bu adlandırma Peyğəmbərlə onun arasında baş verən söhbətdən sonra olmuşdur. Abdullah ibn Bükeyr Zürarədən, o da iki imamın (İmam Baqir və İmam Sadiqin) birindən belə rəvayət edir: “İmamdan ramazan ayında qüsl etməyin müstəhəb olduğu gecələr haqqında soruşdum. İmam belə cavab verdi: “On doqquzuncu, iyirmi birinci və iyirmi üçüncü gecələrdir”. Və dedi: “İyirmi üçüncü gecə Cühəninin gecəsidir. O, Rəsulullaha belə dedi: “Mənim mənzilim Mədinədən uzaqda yerləşir. Mənim üçün bir gecə müəyyənləşdir ki, həmin gecə Mədinəyə gəlim”. Allah Rəsulu onun üçün 23-cü gecəni müəyyənləşdirdi”[1].  

İmam Baqirdən nəql olunan başqa bir rəvayətdə deyilir: “Cəhinə qəbiləsindən olan bir kişi Peyğəmbərin yanına gəlib dedi: “Ey Allahın Elçisi, mənim dəvələrim, qoyunlarım və xidmətçilərim vardır. İstəyirəm ramazan ayının bir gecəsini mənim üçün müəyyənləşdirəsən ki, həmin gecə Mədinəyə gəlim və namazda iştirak edim. Rəsulullah onu yanına çağırıb sirri onun qulağına dedi. İyirmi üçüncü gecə olduqda Cühəni dəvələri, qoyunları, əhli-əyalı, övladları və xidmətçiləri ilə birlikdə Mədinəyə gəldi. Həmin gecəni Mədinədə qaldı. Sübh açıldıqda onunla gələn şəxslərlə birlikdə şəhərdən çıxdı və öz məkanına qayıtdı”[2].

Bir çox fəqihlərin, o cümlədən Seyid Mühəmmədhüseyn Fəzlullahın görüşü budur ki, Qədr gecəsi həmin gecədir. Buna  görə də Allah Rəsulu Cühəniyə Mədinəyə gəlməyi və o gecədən bəhrələnməyi tövsiyə etmişdir.

Bu görüşü İmam Cəfər Sadiqdən nəql olunan bir hədis də təsdiq edir. İmam buyurur: “Ramazan ayının 23-cü gecəsi Cühəninin gecəsidir. Hər bir hikmətli iş o gecə ayırd olunur[3]. O gecədə bəlalar, ölümlər, əcəllər, ruzilər, hökmlər və bu ildə gələn il belə bir gecəyə qədər Allahın yaratdığı bütün şeylər təsdiq olunur. Bu gecəni rüku və səcdə halında əhya edən (oyaq qalan) və günahlarını gözləri qarşısında canlandırıb (yəni etdiyi günahları yada salıb) onlara görə ağlayan bəndənin xoş halına! Əgər belə edərsə, ümid edirəm ki, inşallah uğursuzluğa düçar olmaz (yəni istəyi rədd edilməz)!”[4]

Qədr gecəsi elə bir gecədir ki, fəzilətdə heç bir gecə ona bərabər ola bilməz. Bu gecədə icra olunan əməl min ayda yerinə yetirilən əməldən daha xeyirlidir. Bu gecədə növbəti ilin bütün işləri təqdir olunur.

“Dəaimul-İslam” kitabında yazılır: “Həqiqətən, Peyğəmbər (s) ramazan ayının son on günündə ibadət etmək üçün yatağını yığar və kəmərini möhkəm bağlayardı. İyirmi üçüncü gecədə ailəsini yuxudan oyadar və bu gecədə yatanların üzünə su səpərdi”.

Həzrət Fatimə (ə.s.) öz əhli-əyalından heç kimi bu gecədə yatmağa qoymaz, az bir təamla onların yuxusuna əlac edər və bu gecədə oyaq qalmaq üçün gündüzdən onları bu işə hazırlayardı. Yəni gecə yuxuya getməmələri üçün gündüz yatıb istirahət etmələrini əmr edərdi və belə deyərdi: “Bu gecənin xeyrindən məhrum olan şəxs hər şeydən məhrumdur””.

Rəvayət olunmuşdur ki, İmam Sadiq (ə) bərk xəstə idi. Ramazan ayının 23-cü gecəsi olduqda öz xidmətçilərinə əmr etdi və onlar da onu məscidə apardılar və o gecəni sübhə qədər məsciddə qaldı.

Əllamə Məclisi buyurmuşdur: “Bu gecədə mümkün olduğu qədər Quran oxu və Səhifeyi-Səccadiyyədəki duaları, ələlxüsus “Məkarimul-əxlaq” və “Tövbə” dualarını oxu. Əhya gecələrinin hörmətini saxlamaq, bu gecələrdə ibadətlə və Quran oxumaqla məşğul olmaq və dua etmək lazımdır. Mötəbər bir sənədlə rəvayət olunmuşdur ki, Qədr gecəsinin gündüzü də Qədr gecəsi kimidir”.

Rəvayət olunmuşdur ki, bir nəfər Peyğəmbərə (s) belə dedi: “Qədr gecəsində Allah-Taaladan nə istəyim?” Peyğəmbər (s) buyurdu: “Afiyət (sağlamlıq)!”

BU GECƏNİN DUALARI

 أَللّهُمَّ امْدُدْ لِى فِى عُمُرِى وَ أَوْسِعْ لِى فِى رِزْقِى وَ أَصِحَّ لِى جِسْمِى وَ بَلِّغْنِى أَمَلِى وَ إِنْ كُنْتُ مِنَ الأَشْقِيَاءِ فَامْحُنِى مِنَ الأَشْقِيَاءِ وَ اكْتُبْنِى مِنَ السُّعَدَاءِ فَإِنَّكَ قُلْتَ فِى كِتَابِكَ الْمُنْزَلِ عَلىٰ نَبِيِّكَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ: يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ

Tərcümə: “Ey Allahım, mənim ömrümü uzat, ruzimi bol et, bədənimə sağlamlıq əta et və məni arzuma çatdır. Əgər mən bədbəxtlərdənəmsə, mənim adımı bədbəxtlərin adı yazıldığı kitabdan sil və mənim adımı xoşbəxtlərin adı yazıldığı kitaba yaz. Həqiqətən, Sən mürsəl Peyğəmbərinə – rəhmətin ona və Alinə olsun! – nazil etdiyin kitabında belə demisən: “Allah istədiyin məhv edər və istədiyini də isbat edər. Kitabın anası (əsli) Onun yanındadır””.

 أَللّهُمَّ اجْعَلْ فِيمَا تَقْضِى وَ فِيمَا تُقَدِّرُ مِنَ الأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِيمَا تَفْرُقُ مِنَ الأَمْرِ الْحَكِيمِ فِى لَيْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِى لاَ يُرَدُّ وَ لاَ يُبَدَّلُ أَنْ تَكْتُبَنِى مِنْ حُجَّاجِ بَيْتِكَ الْحَرَامِ فِى عَامِى هٰذَا الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ أَلْمَشْكُورِ سَعْيُهُمْ أَلْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ أَلْمُكَفَّرِ عَنْهُمْ سَيِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِيمَا تَقْضِى وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِيلَ عُمْرِى وَ تُوَسِّعَ لِى فِى رِزْقِى

Tərcümə: “Allahım, hökm və təqdir etdiyin mütləqləşmiş və qəti işdə, Qədr gecəsində hökm etdiyin hər bir hikmətli işdə və rədd edilməsi və dəyişdirilməsi mümkün olmayan hökmdə məni, Sənin möhtərəm evini ziyarət edən və ziyarətləri riya və göstərişdən uzaq olan, səy və cəhdləri qədir-qiymətli olan, günahları bağışlanan və pisliklərinin üzəri örtülən hacılardan yaz! Və hökm və təqdir etdiyin şeydə mənim ömrümü uzadıb ruzimi bol et!”

 يَا رَبَّ لَيْلَةِ الْقَدْر وَ جَاعِلَهَا خَيْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ وَ رَبَّ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ الْجِبَالِ وَ الْبِحَارِ وَ الظُّلَمِ وَ الأَنْوَارِ وَ الأَرْضِ وَالسَّمَاءِ يَا بَارِئُ يَا مُصَوِّرُ يَا حَنَّانُ يَا مَنَّانُ يَا أَللهُ يَا رَحْمَانُ يَا أَللهُ يَا بَدِيعُ يَا أَللهُ يَا أَللهُ يَا أَللهُ! لَكَ الأَسْمَاءُ الْحُسْنىٰ وَ الأَمْثَالُ الْعُلْيَا وَ الْكِبْرِيَاءُ وَ الآلآءُ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِى فِى هذِهِ اللَّيْلَةِ فِى السُّعَدَاءِ وَ رُوحِى مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِى فِى عِلِّيِّينَ وَ إِسَاءَتِى مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِى يَقِيناً تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِى وَ إِيمَاناً يُذهِبُ الشَّكَّ عَنِّى وَ تُرْضِيَنِى بِمَا قَسَمْتَ لِى وَ آتِنَا فِى الدُّنْيَا حَسَنَةً وَ فِى الآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النّارِ الْحَرِيقِ وَ ارْزُقْنِى فِيهَا ذِكْرَكَ وَ شُكْرَكَ وَ الرَّغْبَةَ اِلَيْكَ وَ الإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ وَِاِخِرَةِ حَسَنَةً،ِيسيبلاتنمكطزوةىلاىالتَّوْفيقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِمُ السَّلاَمُ

Tərcümə: “Ey Qədr gecəsinin Rəbbi! Ey onu min aydan daha xeyirli qərar verən! Ey gecənin, gündüzün, dağların, dənizlərin, zülmətlərin, nurların, yerin və göyün Rəbbi! Ey Bari’ (vücuda gətirən, yaradan), ey Müsəvvir (məxluqatını istədiyi sifət və seçdiyi surətdə yaradan), ey Hənnan (rəhmli), ey Mənnan (çox səxavətli və şəfqətli), ey Allah, ey Rəhman, ey Allah, ey Qəyyum (qoruyan, bilən, görüb izləyən), ey Allah, ey Bədi’ (yoxdan var edən), ey Allah, ey Allah, ey Allah! Ən gözəl adlar, ən yüksək sifətlər, böyüklüklər, nemətlər yalnız Sənə məxsusdur! Səndən Mühəmməd və onun Alinə salam və salavat göndərməyini və bu gecədə adımı xoşbəxtlərin, ruhumu isə şahidlərin cərgəsində, ehsanımı İlliyyin (Cənnətin ən yüksək dərəcəsi) dərəcəsində qərar verməyini və pis işlərimi bağışlamağını istəyirəm. Səndən mənə, onunla qəlbimin xoşhal olduğu yəqinlik və məndən şəkk-şübhəni aparacaq iman əta etməyini və mənə ruzi olaraq verdiyindən məni razı etməyini istəyirəm. Allahım! Dünya və axirətdə bizə yaxşılıq bəxş et və bizi yandırıcı atəşin əzabından qoru! Və bu ayda mənə zikrini, şükrünü, Sənə olan rəğbəti, tövbəni əta et və Mühəmməd və onun Alini müvəffəq etdiyin işlərdə mənə də tovfiq əta et!”

---

[1] “Mən la yəhzuruhul-fəqih”, c. 2, b. 53, h. 16

[2] “Biharul-ənvar”, c. 94, s. 9, 10

[3] “Duxan” surəsinin 4-cü ayəsindəki cümlədir. Quranın nazil olduğu mübarək gecənin – Qədr gecəsinin xüsusiyyətlərindən biridir.

[4] “Biharul-ənvar”, c. 94, s. 4, 5

RƏHMAN, RƏHİM ALLAHIN ADI İLƏ!

Ramazan ayının 19-cu, 21-ci və 23-cü gecələri əhya gecələridir, yəni gecə sübhə kimi ibadət edilən gecələrdir. Əhya gecələrinin əməlləri iki hissədən ibarətdir. Birinci hissəyə hər üç gecədə yerinə yetirilməsi lazım olan əməllər, ikinci hissəyə isə hər bir gecəyə məxsus olan, yəni o gecədə yerinə yetirilməsi lazım olan əməllər daxildir. Biz əvvəlcə sizin nəzərinizə hər üç gecədə yerinə yetirilməsi lazım olan əməlləri çatdıracağıq:

1. Qüsl etmək; bu gecələrdə yerinə yetirilməsi müstəhəb olan qüsllərin digər qüsllərlə heç bir fərqi yoxdur. “Allah rizası üçün qüsl edirəm” şəklində niyyət edilir və sonra bütün bədən yuyulur. Əllamə Məclisi buyurmuşdur: “Məğrib (şam) namazı qüsllə qılınsın deyə bu qüslü Günəşin batdığı vaxt (Günəş batdıqdan dərhal sonra) vermək daha fəzilətlidir”.

2. Bu üç gecəni əhya etmək, yəni oyaq qalıb sübhə kimi ibadət etmək;

3. Aşağıdakı duanı oxumaq;

 أَللّهُمَّ إِنِّى أَمْسَيْتُ لَكَ عَبْداً دَاخِراً لاَ أَمْلِكُ لِنَفْسِى نَفْعاً وَ لاَ ضَرّاً وَ لاَ أَصْرِفُ عَنْهَا سُوءً أَشْهَدُ بِذٰلِكَ عَلىٰ نَفْسِى وَ أَعْتَرِفُ لَكَ بِضَعْفِ قُوَّتِى وَ قِلَّةِ حِيلَتِى فَصَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْجِزْ لِى مَا وَعَدْتَنِى وَ جَمِيعَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فِى هٰذِهِ اللَّيْلَةِ وَ أَتْمِمْ عَلَىَّ مَا آتَيْتَنِى فَإِنِّى عَبْدُكَ الْمِسكِينُ الْمُسْتَكِينُ الضَّعِيفُ الْفَقِيرُ الْمَهِينُ . أَللّهُمَّ لاَ تَجْعَلْنِى نَاسِياً لِذِكْرِكَ فِيمَا أَوْلَيْتَنِى وَ لاَ غافِلاً لِإِحْسانِكَ فِيمَا أَعْطَيْتَنِى وَ لاَ آيِساً مِنْ إِجابَتِكَ وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّى فِى سَرَّاءَ كُنْتُ أَوْ ضَرَّاءَ أَوْ شِدَّةٍ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ عَافِيَةٍ أَوْ بَلاَءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاء

Tərcümə: “Ey Allahım, özü üçün nə bir xeyir, nə bir zərər sahibi ola bilməyən və özündən heç bir pisliyi uzaqlaşdırma bacarığına sahib olmayan zəlil bir bəndə olaraq Sənin rizan üçün axşama çıxdım. Mən nəfsimdə bunun olduğuna şəhadət verir və Sənin qarşında gücümün zəifliyini və bacarığımın azlığını etiraf edirəm. Elə isə Allahım, Həzrət Mühəmməd və onun Alinə salam və salavat göndər, mənə və bütün mömin kişilərə və qadınlara vəd verdiyin məğfirəti (yəni bağışlanmanı) bu gecədə həyata keçir və mənə verdiyin nemətlərini tamamla! Həqiqətən, mən Sənin miskin, zəlil, zəif, fəqir və xar olmuş bir bəndənəm. Ey Allahım, istər geciksin, istər gecikməsin, istər naz-nemət içində olum, istər pis gündə, istər çətinlikdə olum, istər bolluq içində, istər sağlam olum, istərsə də bəla içində olum, mənə yaxşılıq etdiyin şeylərdə Səni yada salmaqda məni yaddaşsızlardan və əta etdiyin şeylərdə Sənin yaxşılığını unudanlardan etmə! Və duanı qəbul edəcəyindən məni naümid etmə! Həqiqətən, Sən duanı eşidirsən!”

Bu duanı Kəf’əmi İmam Zeynəlabidindən rəvayət etmişdir. İmam bu duanı ayaqüstə olduqda, oturduqda, rükuda və səcdədə oxuyardı. Mərhum Əllamə Məclisi buyurmuşdur: “Bu üç gecədə istiğfar etmək, yəni Allahdan bağışlanmaq istəmək, özün və həyatda olan və vəfat etmiş valideynlər, qohum-əqrəbalar və mömin qardaşlar üçün dünya və axirət istəklərinin həyata keçməsi üçün dua etmək, zikr demək və gücün çatdığın qədər Mühəmməd və onun Alinə salavat göndərmək ən fəzilətli əməllərdən hesab olunur. Bəzi hədislərdə bu üç gecədə “Couşəni-kəbir” duasının oxunmasının müstəhəb olduğu qeyd olunmuşdur”.

İndi isə hər bir gecəyə məxsus olan əməlləri sizin nəzərinizə çatdırırıq:

21-Cİ GECƏNİN ƏMƏLLƏRİ

(2-ci Əhya gecəsinin əməlləri)

Bu gecənin fəziləti 19-cu gecənin fəzilətindən də böyükdür. Hədislərdə ciddiyyətlə tövsiyə olunmuşdur ki, bu gecə və 23-cü gecədə qüsl etmək, gecəni oyaq qalmaq və ibadətə daha çox cəhd və ciddiyyət göstərmək lazımdır. Həqiqətən, Qədr gecəsi bu iki gecənin birindədir. Bir çox rəvayətlərdə İmamdan bu iki gecənin hansının Qədr gecəsi olması haqqında soruşulmuş, İmam bunu müəyyənləşdirməmiş və əksinə, belə buyurmuşdur: “Bu iki gecədə ən xeyirli işlə məşğul olsan, sənə nə olar ki?”

Şeyx Səduq cəfəri məzhəbi şeyxlərinin iştirak etdiyi bir məclisdə onlara diqtə etdiyi yazıda belə buyurmuşdur: “Bu iki gecəni elmi müzakirələrlə əhya edən şəxs ən fəzilətli şəxsdir”.

21-Cİ GECƏNİN DUASI

يَا مُولِجَ اللَّيْلِ فِى النَّهَارِ وَ مُولِجَ النَّهَارِ فِى اللَّيْلِ وَ مُخْرِجَ الْحَيِّ مِنَ الْمَيِّتِ وَ مُخْرِجَ الْمَيِّتِ مِنْ الْحَيِّ يَا رَازِقَ مَنْ يَشَاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ يَا أَللهُ يَا رَحْمَانُ يَا أَللهُ يَا رَحِيمُ يَا أَللهُ يَا أَللهُ يَا أَللهُ لَكَ الاَسْمَاءُ الْحُسْنىٰ وَ الاَمْثَالُ الْعُلْيا وَ الْكِبْرِيَاءُ وَ الآلاَءُ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِى فِى هٰذَا اللَّيْلَةِ فِى السُّعَدَاءِ وَ رُوحِى مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِى فِى عِلِّيِّينَ وَ إِسَاءَتِى مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِى يَقِيناً تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِى وَ إِيمَاناً يُذْهِبُ الشَّكَّ عَنِّى وَ تُرْضِيَنِى بِمَا قَسَمْتَ لِى وَ آتِنَا فِى الدُّنْيَا حَسَنَةً وَ فِى الآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النّارِ الْحَرِيقِ وَ ارْزُقْنِى فِيهَا ذِكْرَكَ وَ شُكْرَكَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَيْكَ وَ الإِنَابَةَ وَ التَّوْفِيقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمُ السَّلاَمُ

Tərcümə: “Ey gecəni gündüzə, gündüzü də gecəyə Qatan, ey ölüdən diri, diridən də ölü Çıxaran, ey istədiyinə hədsiz ruzi Verən, ey Allah, ey Rəhman, ey Allah, ey Rəhim, ey Allah, ey Allah, ey Allah! Ən gözəl adlar, ən yüksək sifətlər, böyüklüklər, nemətlər yalnız Sənə məxsusdur! Səndən Mühəmməd və onun Alinə salam və salavat göndərməyini və bu gecədə adımı xoşbəxtlərin, ruhumu isə şahidlərin cərgəsində, ehsanımı İlliyyin (Cənnətin ən yüksək dərəcəsi) dərəcəsində qərar verməyini və pis işlərimi bağışlamağını istəyirəm. Səndən mənə onunla qəlbimin xoşhal olduğu yəqinlik və məndən şəkk-şübhəni aparacaq iman əta etməyini istəyirəm və verdiyin ruzidən məni razı etməyini istəyirəm. Allahım! Dünya və axirətdə bizə yaxşılıq bəxş et və bizi yandırıcı atəşin əzabından qoru! Və bu ayda mənə zikrini, şükrünü, Sənə olan rəğbəti, tövbəni nəsib et, Mühəmməd və onun Alini müvəffəq etdiyin işlərdə məni də müvəffəq et!”

Şeyx Kuleyni rəvayət edir ki, İmam Baqir (ə) 21-ci və 23-cü gecələrdə gecə yarısına qədər dua oxuyar və ondan sonra namaz qılmağa başlayardı.

RƏHMAN, RƏHİM ALLAHIN ADI İLƏ! 

Ramazan ayının 19-cu, 21-ci və 23-cü gecələri əhya gecələridir, yəni gecə sübhə kimi ibadət edilən gecələrdir. Əhya gecələrinin əməlləri iki hissədən ibarətdir. Birinci hissəyə hər üç gecədə yerinə yetirilməsi lazım olan əməllər, ikinci hissəyə isə hər bir gecəyə məxsus olan, yəni o gecədə yerinə yetirilməsi lazım olan əməllər daxildir. Biz əvvəlcə sizin nəzərinizə hər üç gecədə yerinə yetirilməsi lazım olan əməlləri çatdıracağıq:

1. Qüsl etmək; bu gecələrdə yerinə yetirilməsi müstəhəb olan qüsllərin digər qüsllərlə heç bir fərqi yoxdur. “Allah rizası üçün qüsl edirəm” şəklində niyyət edilir və sonra bütün bədən yuyulur. Əllamə Məclisi buyurmuşdur: “Məğrib (şam) namazı qüsllə qılınsın deyə bu qüslü Günəşin batdığı vaxt (Günəş batdıqdan dərhal sonra) vermək daha fəzilətlidir”.

2. Bu üç gecəni əhya etmək, yəni oyaq qalıb sübhə kimi ibadət etmək;

3. Aşağıdakı duanı oxumaq;

 أَللّهُمَّ إِنِّى أَمْسَيْتُ لَكَ عَبْداً دَاخِراً لاَ أَمْلِكُ لِنَفْسِى نَفْعاً وَ لاَ ضَرّاً وَ لاَ أَصْرِفُ عَنْهَا سُوءً أَشْهَدُ بِذٰلِكَ عَلىٰ نَفْسِى وَ أَعْتَرِفُ لَكَ بِضَعْفِ قُوَّتِى وَ قِلَّةِ حِيلَتِى فَصَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْجِزْ لِى مَا وَعَدْتَنِى وَ جَمِيعَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فِى هٰذِهِ اللَّيْلَةِ وَ أَتْمِمْ عَلَىَّ مَا آتَيْتَنِى فَإِنِّى عَبْدُكَ الْمِسكِينُ الْمُسْتَكِينُ الضَّعِيفُ الْفَقِيرُ الْمَهِينُ . أَللّهُمَّ لاَ تَجْعَلْنِى نَاسِياً لِذِكْرِكَ فِيمَا أَوْلَيْتَنِى وَ لاَ غافِلاً لِإِحْسانِكَ فِيمَا أَعْطَيْتَنِى وَ لاَ آيِساً مِنْ إِجابَتِكَ وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّى فِى سَرَّاءَ كُنْتُ أَوْ ضَرَّاءَ أَوْ شِدَّةٍ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ عَافِيَةٍ أَوْ بَلاَءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاء

Tərcümə: “Ey Allahım, özü üçün nə bir xeyir, nə bir zərər sahibi ola bilməyən və özündən heç bir pisliyi uzaqlaşdırma bacarığına sahib olmayan zəlil bir bəndə olaraq Sənin rizan üçün axşama çıxdım. Mən nəfsimdə bunun olduğuna şəhadət verir və Sənin qarşında gücümün zəifliyini və bacarığımın azlığını etiraf edirəm. Elə isə Allahım, Həzrət Mühəmməd və onun Alinə salam və salavat göndər, mənə və bütün mömin kişilərə və qadınlara vəd verdiyin məğfirəti (yəni bağışlanmanı) bu gecədə həyata keçir və mənə verdiyin nemətlərini tamamla! Həqiqətən, mən Sənin miskin, zəlil, zəif, fəqir və xar olmuş bir bəndənəm. Ey Allahım, istər geciksin, istər gecikməsin, istər naz-nemət içində olum, istər pis gündə, istər çətinlikdə olum, istər bolluq içində, istər sağlam olum, istərsə də bəla içində olum, mənə yaxşılıq etdiyin şeylərdə Səni yada salmaqda məni yaddaşsızlardan və əta etdiyin şeylərdə Sənin yaxşılığını unudanlardan etmə! Və duanı qəbul edəcəyindən məni naümid etmə! Həqiqətən, Sən duanı eşidirsən!”

Bu duanı Kəf’əmi İmam Zeynəlabidindən rəvayət etmişdir. İmam bu duanı ayaqüstə olduqda, oturduqda, rükuda və səcdədə oxuyardı. Mərhum Əllamə Məclisi buyurmuşdur: “Bu üç gecədə istiğfar etmək, yəni Allahdan bağışlanmaq istəmək, özün və həyatda olan və vəfat etmiş valideynlər, qohum-əqrəbalar və mömin qardaşlar üçün dünya və axirət istəklərinin həyata keçməsi üçün dua etmək, zikr demək və gücün çatdığın qədər Mühəmməd və onun Alinə salavat göndərmək ən fəzilətli əməllərdən hesab olunur. Bəzi hədislərdə bu üç gecədə “Couşəni-kəbir” duasının oxunmasının müstəhəb olduğu qeyd olunmuşdur”.

İndi isə hər bir gecəyə məxsus olan əməlləri sizin nəzərinizə çatdırırıq:

19-CU GECƏNİN ƏMƏLLƏRİ

(1-ci Əhya gecəsinin əməlləri)

1. Yüz dəfə “Əstəğfirullahə Rəbbi və ətubu iləyh” (“Rəbbim olan Allahdan bağışlanmağımı istəyirəm və Ona doğru qayıdıram!”), –  demək.

2. Aşağıdakı duanı oxumaq:

يَا ذَا الَّذِى كَانَ قَبْلَ كُلِّ شَىْءٍ ثُمَّ خَلَقَ كُلَّ شَىْءٍ ثُمَّ يَبْقىٰ وَ يَفْنىٰ كُلُّ شَىْءٍ يَا ذَا الَّذِى لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَىْءٌ وَ يَا ذَا الَّذِى لَيْسَ فِى السَّمَاوَاتِ الْعُلىٰ وَ لاَ فِى الأَرَضِينَ السُّفْلىٰ وَ لاَ فَوْقَهُنَّ وَ لاَ تَحْتَهُنَّ وَ لاَ بَيْنَهُنَّ إِلٰهٌ يُعْبَدُ غَيْرُهُ. لَكَ الْحَمْدُ حَمْداً لاَ يَقْوىٰ عَلىٰ إِحْصَائِهِ إِلاَّ أَنْتَ فَصَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلاةً لاَ يَقْوىٰ عَلىٰ إِحْصَائِها إِلاَّ أَنْتَ

Tərcümə: “Ey hər bir şeydən əvvəl var olub, sonra hər bir şeyi yaradan və sonra hər bir şey məhv olduqdan sonra baqi qalan Allah! Ey heç bir bənzəri olmayan! Ey uca göylər və alçaq yerlərdə və onların üstündə, altında və arasında Ondan başqa ibadət olunmayan İlah! Sənin Özündən başqa heç kimin saya bilmədiyi həmdlərin hamısı yalnız Sənə məxsusdur! Elə isə Mühəmməd və onun Əhli-Beytinə Səndən başqa heç kimin saya bilmədiyi salavat və rəhmət göndər!”

3. Aşağıdakı duanı oxumaq:

أَللّـهُمَّ اْجْعَلْ فِيـمَا تَقْضِى وَ تُقَدِّرُ مِنَ الاَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِيـمَا تَفْرُقُ مِنَ الاَمْرِ الْحَكيمِ فِى لَيْلَةِ الْقَدْرِ وَ فِى الْقَضَاءِ الَّذِى لاَ يُرَدُّ وَ لاَ يُبَدَّلْ أَنْ تَكْتُبَنِى مِنْ حُجَّاجِ بَيْتِكَ الْحَرَامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمُ الْمَشْكُورِ سَعْيُهُمُ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمُ الْمُكَفَّرِ عَنْهُمْ سَيِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِيـمَا تَقْضِى وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِيلَ عُمْرِى وَ تُوَسِّعَ عَلَيَّ فِى رِزْقِى وَ تَفْعَلَ بِى كَذَا وَ كَذَا

Tərcümə: “Allahım, hökm və təqdir etdiyin mütləqləşmiş və qəti işdə, Qədr gecəsində hökm etdiyin hər bir hikmətli işdə və rədd edilməsi və dəyişdirilməsi mümkün olmayan hökmdə məni Sənin möhtərəm evini ziyarət edən və ziyarətləri riya və göstərişdən uzaq olan, səy və cəhdləri qədir-qiymətli olan, günahları bağışlanan və pisliklərinin üzəri örtülən hacılardan yaz! Və hökm və təqdir etdiyin şeydə mənim ömrümü uzadıb ruzimi bol et və mənim bu, bu …. (burada istəklər və hacətlər deyilir) istəklərimi və hacətlərimi qəbul et!”

RAMAZAN DUASI

SƏHİFEYİ-SƏCCADİYYƏNİN 44-CÜ DUASI

RAMAZAN AYI DAXİL OLDUQDA

İMAM ZEYNƏLABİDİNİN (Ə) OXUDUĞU DUA

Ehsanına şükür edənlərdən olub xeyirxahların mükafatı ilə mükafatlandırılaq deyə Özünə həmd etməyin yolunu bizə göstərən və bizi həmd əhlindən qərar verən Allaha həmd olsun!

Bizə Öz dinini hədiyyə edən, bizi Öz şəriəti ilə səciyyələndirən, neməti ilə ehsan yollarında Onun razılığına doğru yerimək üçün o yolları bizə tanıtdıran Allaha həmd olsun! Elə bir həmd ki onu bizdən qəbul etsin və onunla bizdən razı olsun.

Oruc ayı, İslam ayı, təmizlik ayı, günahların bağışlanması ayı, (gecələr ibadətə) qiyam (qalxış) ayı olan Öz ayı olan ramazanı bu yollardan biri kimi qərarlaşdıran Allaha həmd olsun! “Ramazan ayı elə bir aydır ki, insanları hidayət edən və hidayətin və haqla batili bir-birindən ayırmanın açıq-aşkar dəlilləri olan Quran bu ayda nazil olmuşdur. …”

Onun üçün tam qadağalar və məşhur fəzilətlər qərarlaşdırmaqla onun digər aylardan fəzilətli olduğunu ortaya çıxardı, böyüklüyünü bildirmək üçün digər aylarda halal etdiyini bu ayda yasaq etdi, kəramətini bildirmək üçün bu ayda yeyiləcək və içiləcək şeyləri qadağan etdi və onun üçün önünə keçilməsinə icazə vermədiyi və təxirə salınmasını da qəbul etmədiyi bəlli və aşkar bir vaxt müəyyənləşdirdi.

Sonra onun gecələrindən bir gecəni min aydan daha üstün qərar verib onu Qədr gecəsi adlandırdı. “… O gecə mələklər və Ruh Rəbbinin izni ilə hər bir işdən ötrü yerə enərlər…”[1] O gecə əmin-amanlıqdır. Hökm etdiyi qəza və qədəri ilə istədiyi bəndələri üçün dan yeri sökülənə qədər bərəkət davam edər.

Allahım! Mühəmməd və ailəsinə salavat göndər. Bu ayın fəzilətini tanımağı, onun toxunulmazlığına hörmət göstərməyi və bu ayda qadağan etdiyin işlərdən qorunmağı bizə ilham et! Üzvlərimizi günahlardan qoruyub Səni razı salacaq işlərdə istifadə edərək bu ayda oruc tutmaqda bizə yardımçı ol! Belə ki, qulaqlarımızla boş şeylərə qulaq asmayaq, gözlərimizi əyləncəyə dikməyək, əllərimizi qadağan edilmiş şeylərə uzatmayaq, ayaqlarımızla harama doğru addımlamayaq, qarnımıza haram girməsin, dilimiz sənin açıqladığından başqasını danışmasın, bizi savabına yaxınlaşdıracaq əməldən başqası üçün zəhmətə düşməyək, əzabından qoruyacaq əməldən başqasını yerinə yetirməyək. Sonra da bütün bunları riyakarların riyasından və şöhrətpərəstlərin şöhrət həvəsindən təmizlə ki, işlərimizdə Səndən başqasına şərik qoşmayaq və Səndən başqa istək və məqsəd axtarmayaq.

Allahım! Mühəmməd və onun ailəsinə salavat göndər! Bizi bu ayda təyin etdiyin hədləri, vacib etdiyin vacibatları, qoyduğun şərtləri və təyin etdiyin vaxtları ilə gündəlik beş namazın vaxtları barəsində agah et! Bizi namazın uca mərtəbələrinə çatan, rüknlərini qoruyan, onu vaxtında qılan, rükusunu, səcdəsini və bütün üstün əməllərini qulun və rəsulunun – rəhmətin ona və ailəsinə olsun! – Sünnəsinə əsasən ən kamil və ən əhatəli təharətlə, ən açıq və ən əhatəli xüşu ilə yerinə yetirənlərdən qərar ver!

Bu ayda bizə qohum-əqrabalarımızla xeyirxahlıq və hədiyyə ilə əlaqə yaratmaqda, yaxşılıq etmək və hədiyyə verməklə qonşularımızla yaxınlaşmaqda, mallarımızı məsuliyyətdən qurtarmaqda və zəkatları verməklə onları təmizləməkdə, bizdən ayrılanlara yaxınlaşmaqda, bizə zülm edənlərə qarşı insaflı olmaqda, əsla dostluq edə bilməyəcəyimiz və sülh içində yaşaya bilməyəcəyimiz Sənin düşmənlərin istisna olmaqla bizimlə düşmənçilik edənlərlə barışmaqda və bizi günahlardan təmizləyəcəyin və təkrar edəcəyimiz eyiblərdən qoruyacağın, mələklərin belə yerinə yetirə bilməyəcəyi pak əməllərlə Sənə yaxınlaşmaqda müvəffəqiyyət ver.

Allahım! Bu ayın haqqı xatirinə və bu ayın əvvəlindən sonuna qədər Sənə ibadət edən müqərrəb mələk, yaxud göndərilmiş peyğəmbər, yaxud səciyyələndirdiyin saleh qul xatirinə Səndən Mühəmməd və onun ailəsinə salavat göndərməyini istəyirəm. Övliyalarına vəd verdiyin kəraməti əldə etməkdə bizi bacarıqlı et, Sənə itaət etməkdə, adətən, yarışan qullarına verəcəyin şeyləri bizə də ver və rəhmətinlə bizi ən yüksək məqama layiq olanların arasına qat.

Allahım! Mühəmməd və ailəsinə salavat göndər və bizi tövhidində şirkə düşməkdən, Səni tərif etməkdə bacarıqsız olmaqdan, dinində şübhəyə qapılmaqdan, yolunda korluğa düçar olmaqdan, Sənə hörmətdə səhlənkarlıqdan və düşmənin olan qovulmuş Şeytana aldanmaqdan qoru!

Allahım! Mühəmməd və ailəsinə salavat göndər və bizim bu ayımızın hər gecəsində əfvinlə Cəhənnəmdən azad edəcəyin, rəhmətinlə bağışlayacağın qulların varsa, bizi onlardan qərar ver və bizi bu ayımızın ən xeyirli əhli və əshabəsi qərar ver!

Allahım! Mühəmməd və ailəsinə salavat göndər və ramazan hilalının gözlərdən itib göy üzündən silinməsi ilə günahlarımızı da sil, günlərinin sıyrılması ilə günahlarımızı bizdən sıyır. Belə ki, ay bizim üçün sona çatdıqda, artıq bizi o ayda günahlardan və xətalardan təmizləmiş olasan.

Allahım! Mühəmməd və ailəsinə salavat göndər və bu ayda əyilsək, bizi düzəlt, sürüşsək, dikəlt, Şeytan bizə hakim olarsa, bizi ondan xilas et!

Allahım! Bu ayı Sənə ibadət etməyimizlə doldur, vaxtlarımızı Sənə itaətimizlə zinətləndir, gündüzlərində oruc tutmaqda, gecələrində namaz qılıb Sənə yalvarmaqda, pərəstiş etməkdə, qarşında alçalmaqda bizə yardımçı ol, beləcə bu ayın gündüzləri qafilliyimizə, gecələri isə səhlənkarçılığımıza şahidlik etməsin.

Allahım! Bizə ömür verdiyin müddətdə digər aylar və günlərdə də belə olmaqda müvəffəq et! Bizi “Firdovs Cənnətinə varis olub orada əbədi qalan”[2], “Ürəkləri Rəbbinin hüzuruna qayıdacaqlarından qorxuya düşüb verməli olduqlarını verən” və “Yaxşı işlər görməyə tələsib bu işdə öndə gedən”[3] saleh bəndələrindən qərar ver!

Allahım! Hər zaman, hər an və hər halda, salavat göndərdiyin şəxslərə göndərdiyin bütün salavatların sayınca bütün o salavatların, Səndən başqa heç kimin saya bilməyəcəyi qədər qat-qat artığı ilə Mühəmməd və ailəsinə salavat göndər. Həqiqətən, Sən istədiyini edənsən!

MÜTƏRCİM: XƏYYAM QURBANZADƏ

---

[1] “Qədr”; 4

[2] “Muminun”; 11

[3] “Muminun”; 60, 61